Kunnen vogels je leven redden?

De dood van zijn moeder is voor de dertiger Corbett een traumatische gebeurtenis. Maar als hij wanhopig van verdriet, ruggelings in regen-doorweekte kleren op een heuvel naar de grauwe lucht ligt te staren, is daar ineens het jubellied van de leeuwerik. En dat blijkt balsem op zijn gewonde ziel. Zo zijn er in de loop van enkele jaren méér gelukzalige ontmoetingen met vogels – elf meer om precies te zijn – en iedere keer verlossen die hem van somberheid en zwartkijkerij. Tot hij uiteindelijk definitief een ander mens is geworden, dat vrede heeft met de cyclus van geluk, ellende, geluk, ellende…

Je moet de inleiding van Corbett zelf goed gelezen hebben om niet in de valkuil van de euforische titel en ondertitel te vallen. Hij heeft geen recept voor het vinden van geluk. En evenmin zijn ‘zijn’ twaalf vogels universeel levensreddend. Wat Corbett met zijn boek wil laten zien is dat zijn verbintenis met de natuur, en de vogels in het bijzonder, hem een gelukkiger en tevredener mens heeft gemaakt. Hij gunt dat de lezer ook. “Mijn doel is je te helpen met het opnieuw tot stand brengen van een relatie met de natuur om je heen.”

Dat is wat vreemd geformuleerd, want hoezo ‘opnieuw’? Voor Corbett was het inderdaad een herontdekking van alles wat hij als boerenzoon spelenderwijs in zijn jeugd had geleerd. Maar dat zal voor de meeste lezers niet opgaan.

Die lezer moet zich, vóór hij zich in het boek stort, ook goed realiseren dat het merendeel van de tekst een beschrijving van het familieleven door de jaren heen behelst. Corbetts gelukkige jeugd, de pseudo-harmonie van een hecht gezin, de eigenzinnigheden van de leden en vooral de rol van de vader en de moeder. Na het trauma van de onverwachte dood van de moeder is dat wat Corbett voortdurend bezighoudt.

Maar dit terugblikken naar het verleden gaat gepaard met herinneringen aan grote en kleine belevenissen in de natuur en het besef dat hij die vanzelfsprekende binding helemaal kwijt is.

Na die onverwachte ontmoeting met de leeuwerik gaat Corbett bewust op zoek naar méér van zulke ervaringen. Die heeft hij met achtereenvolgens de roodborst, winterkoning, zanglijster, goudvink, ekster, huismus, tjiftjaf, huiszwaluw, ijsvogel, wulp en kerkuil. Voor een Nederlands ingezetene niet allemaal om de hoek te vinden. Welke modale vogelliefhebber heeft de laatste vier van dit rijtje plus de goudvink mogen ervaren?

De verklaring voor Corbetts deels on-Nederlands lijstje ligt in het feit dat zijn jeugd zich afspeelde op een traditioneel Engels platteland, zonder grootschalige landbouw of intensieve veeteelt. En ook nu nog zijn grote delen van het Engelse boerenlandschap relatief rijk aan natuur en vogels. Wat niet wegneemt dat over het geheel genomen de vogelstand ook daar de afgelopen decennia schrikbarende klappen heeft moeten incasseren.

Naarmate de lezer in het boek vordert worden de natuurbeschrijvingen indringender en interessanter. “Ik ben geen vogeldeskundige”, schrijft Corbett tegen het einde. Dat is al te bescheiden gesteld. Maar je kunt hem inderdaad niet betrappen op veel nieuwe vogelfeiten. Wat niet erg is; het gaat erom of je je als lezer kunt laten inspireren.

En dat zou zo maar kunnen als je geïnteresseerd bent in drijfveren en gedrag van zowel mens als vogel. Of als je van romantische Engelse poëzie over (mens en) vogels houdt. Want daarmee is het boek rijk gelardeerd.