Meeuwen: fraaie, maar vaak ongewilde medebewoners

Nederland kent als kustland een grote diversiteit aan meeuwen. Zo kan je elk jaar sowieso 10 soorten meeuwen vinden. Iedereen kent, al dan niet bewust, de zilvermeeuw en kokmeeuw. In Nederlandse steden zie je steeds vaker ook de kleine mantelmeeuw opduiken. Meeuwen hebben in Nederland veelal een slecht imago. Vooral langs de kust wordt er al jarenlang geklaagd over de overlast die de vogels veroorzaken. Ze krijsen luidruchtig, zijn brutaal, poepen veel en maken vuilniszakken open. Je hoort mensen vaak zeggen dat ze vroeger minder overlast hadden. Hoe kan dat eigenlijk?

Meeuwen nestelen van nature in duingebieden en andere rustige plekken waar ze uit de wind zitten en lekker in het zonnetje hun eieren kunnen uitbroeden. Die rustige plekken zijn steeds schaarser geworden. Vooral door de toename van recreanten én van vossen in duingebieden. Vanaf 1968 is de vos weer permanent aanwezig in de duinen, vermoedelijk als gevolg van opzettelijke herintroductie en sindsdien zijn de aantallen toegenomen.

Meeuwen zijn net als kraaiachtigen opportunistische dieren en gaan bij gebrek aan rust op zoek naar alternatieven. Gek genoeg vinden meeuwen deze ´rust´ steeds vaker in de stad. Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw zijn de aantallen meeuwen in stedelijk gebied fors gestegen. Kolonies vinden rust op platte daken met grind of sedum. Heeft de meeuw eenmaal een dak uitgekozen als broedplaats, dan is de kans groot dat diezelfde meeuw terugkeert naar hetzelfde dak. Grote meeuwensoorten zijn na drie jaar geslachtsrijp en keren bij voorkeur terug naar hun geboorteplek.

Dit heeft als resultaat dat wij steeds vaker oog in oog staan met deze grote vogels. Soorten die zich minder goed aanpassen verliezen de strijd van de mens en verdwijnen langzaam van het toneel. Maar meeuwen zijn slim en maken juist gebruik van de mogelijkheden die wij ze bieden, zoals van voedsel dat op straat is te vinden tussen het zwerfafval en bijvoorbeeld huisafval dat buiten wordt gezet.

Bestrijding van meeuwen is zelden effectief. Roofvogelvliegers, valkeniers, lasers en geluidsoverlast: getroffen maatregelen werken slechts tijdelijk. De enige bewezen manier om stedelijke meeuwenpopulaties beheersbaar te houden, is het bieden van een veilig alternatief voor meeuwen om te nestelen in combinatie met het weren van de vogels elders.

Gemeenten kunnen overlast beperken door bijvoorbeeld gesloten afvalcontainers te plaatsen en in samenspraak met ondernemers, bewoners en natuurbeschermers dus maatregelen te nemen om plekken aan te wijzen waar meeuwen wél rustig kunnen broeden.

Wildbeheer rondom meeuwen moet niet gebaseerd zijn op controle maar op samenleving. We hebben hun oorspronkelijk broedgebied ongeschikt gemaakt door het kustgebied voor veel recreatie open te stellen en, onbedoeld, met ons zwerfafval en platte grinddaken de meeuw juist verwelkomd als stadsvogel. In de situatie die is ontstaan, moeten we als mens en meeuw een modus vinden om samen te leven.