Pleidooi voor de Oostvaardersplassen als vogeloase

Bijna niet meer voorstelbaar, maar waar nu de Oostvaardersplassen liggen, stond ooit een industrieterrein gepland. Na de drooglegging van het zuidelijk deel van Flevoland ontwikkelde de Oostvaardersplassen zich echter tot een uniek moerasgebied. Dat werkte als een magneet op vogels. Zo ontstond in Nederland een vogelgebied dat zijn weerga in West-Europa niet kende. In plaats van industrie kreeg het gebied een beschermde status, speciaal vanwege de vogels.

Helaas zijn de Oostvaardersplassen niet meer wat ze ooit waren. Een aantal vogelsoorten als zeearend en grote zilverreiger doet het geweldig, maar voor veel vogels heeft de nieuwe wildernis aan belang ingeboet. Kiekendieven, roerdompen, lepelaars vind je er stukken minder dan zou kunnen en moeten. Een natuurlijke dynamiek, zoals een wisselend waterpeil is dan ook afwezig in dit stukje poldernatuur. En, de begrazingsdruk is er heel hoog.

Gelukkig is er een uitweg en kan de Oostvaardersplassen weer een lustoord voor vogels worden. Als we daarvoor kiezen, zijn we in één klap af van alle negatieve discussies en ontstaat er iets waar de natuur In Nederland en ver daarbuiten wat aan heeft. Met een beetje handige inrichting kunnen er dan ook meteen plekken komen waar mensen zonder te verstoren kunnen genieten van het natuurschoon.

Hoe? Voor de moerasvogels zou er kunstmatig, het kan niet anders, meer dynamiek moeten komen. Dat kan door gefaseerd delen van het moeras droog te leggen, zodat het gebied op een natuurlijk moeras gaat lijken met wisselende waterstanden. Daar bestaan al plannen voor.

Tegelijkertijd verdient ook het droge gedeelte met de grote grazers een make over tot een plek waar de vogels weer graag vertoeven. Daarvoor moeten er meer waterrijke plekken komen, in combinatie met minder begrazing. Verminder je het aantal grazers per hectare, dan ontstaat er ruimte voor struiken en ruigten waar vogels zoals nachtegalen en paapjes weer hun plek kunnen innemen.

De beste optie om van de al te overvloedige begrazing af te komen, is het alsnog realiseren van het Oostvaarderswold. Een verbinding tussen de Oostvaardersplassen, het Horsterwold en op den duur de Veluwe. De grazers krijgen daarmee meer ruimte en meer verschillende soorten gebieden om te overleven.

Dat plan werd onder het kabinet Rutte-1 om zeep geholpen door toenmalig staatsecretaris Bleker, een van zijn vele onfortuinlijke beslissingen. Het Rijk en de provincie zou dit plan opnieuw uit de la moeten halen. Zo kunnen de emoties betijen, krijgen de grazers meer leefgebied en gaan ook de vogels weer zingen.