Grote zilverreiger
Western Great Egret, Ardea alba - Reigers (Ardeidae)
De grote zilverreiger is van oorsprong een vogel uit het oostelijke, mediterrane gebied. Door het beschikbaar komen van geschikte leefgebieden heeft deze hagelwitte reiger zijn verspreiding inmiddels uitgebreid tot in Nederland. De Oostvaardersplassen vormen hier het belangrijkste bolwerk. Dit gebied is de springplank vanwaar andere gebieden inmiddels gekoloniseerd worden. Met name in de winter zijn grote aantallen te vinden in weidegebieden, die waarschijnlijk zowel uit Oost- (Polen), Zuidoost- (Oostenrijk/Zwitserland), als Zuid-Europa (Frankrijk) komen.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Grote witte reiger, die voor weinig vergissing kan zorgen. Lange gele snavel en doorgaans zwarte poten. In de broedtijd worden gedurende een korte periode de poten rood en de snavel zwart. Geen verschil tussen mannetje en vrouwtje.
Geluid
Vooral in het broedseizoen een rollend "krraahh".
80-102 cm, spanwijste 140-170 cm
Vogelbescherming-optiek en andere topmerken
Leefwijze
Broeden
Broedt van april tot juni bij voorkeur in kolonies in rietmoerassen, oeverzones van meren en plassen, bossen langs rivieren (ooibossen) en aan kusten bij de mondingen van rivieren. Om te nestelen heeft de grote zilverreiger een flinke hoeveelheid overjarig riet nodig, maar geregeld worden ook wilgen gebruikt om het nest in te bouwen. In één legsel worden 3-4 eieren uitgebroed in 25-26 dagen, en na 40-60 dagen zijn de jongen volgroeid. Desalniettemin maken ze al lopend/klimmend uitstapjes van het nest na 20-30 dagen.
Leefgebied
In de broedtijd is de grote zilverreiger vaak te vinden in rietmoerassen en ooibossen. In de winter is hij in Nederland op veel meer plekken te zien, als de vogels uit Zuid- en Oost-Europa hier komen overwinteren. Dan gebruiken ze voedselrijke weilanden en sloten om te foerageren. Doordat ze in groten getale overnachten op slaapplaatsen (bijvoorbeeld Biesbosch) worden hier vaak slaapplaatstellingen gehouden
Voedsel
Divers, voornamelijk vis, maar ook kikkers, muizen, kleine vogels en mollen. Foerageert actiever dan de blauwe reiger op vis in poelen, sloten en ander ondieper water, soms op muizen in grasland.
Vogeltrek
Zeer uitgebreide trekbewegingen na de broedtijd, grote aantallen uit Europa overwinteren in Nederland en de rest van waterrijke (kust)gebieden/estuaria in Europa. Bij weersveranderingen (vorst/sneeuw) in de winter volgen vaak grote trekbewegingen naar het zuiden.
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Verspreiding en aantal
zeer schaarse broedvogel | jaarrond aanwezig | wintergast in vrij klein aantal
De enige grote kolonie in Nederland (Oostvaardersplassen) is stabiel, breidt zich nog maar langzaam uit naar andere plaatsen (bijvoorbeeld De Wieden). Het aantal overwinterende grote zilverreigers blijft elk jaar stijgen.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 530-580 (in 2023) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 8100-16.500 (in 2016-2021) |
| Doortrekkers | 9600-18.600, okt (in 2016-2021) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
In de winter bijna overal waar zoet water is aan treffen. Vooral in polders en in uiterwaarden.
In Europa
In Europa is de soort vooral talrijk in Zuidoost-Europa en de landen rond de Zwarte Zee. Het broedgebied wordt ruwweg begrensd door de 20 graden Celsius Juli-isotherm. Veruit de meeste grote zilverreigers broeden in Oekraïne, gevolgd door Hongarije, Oostenrijk en Roemenië.
Meer informatie
Bescherming
De aantallen grote zilverreigers zijn de afgelopen jaren sterk toegenomen in Europa als gevolg van wettelijke bescherming en het netwerk van Natura 2000. Tegenwoordig behoren ze tot de gebruikelijke invulling van ons Hollands winterlandschap. De soort is als broedvogel gebaat bij groot, nat en rustig rietland in combinatie met een rijke fauna van kleine vissen en ongewervelde dieren. De Oostvaardersplassen zijn en blijven vooralsnog het belangrijkste broedgebied voor de grote zilverreiger. In 2014 broedden drie paartjes in het Lepelaarplassengebied als gevolg van eerdere herinrichtingsmaatregelen in het kader van het Beschermingsplan Moerasvogels. Sinds 2017 staat de soort niet meer op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels.
Wat wij doen
Vogelbescherming heeft zich enorm ingespannen voor de kwaliteit van moerasgebieden. Onder meer door het opstellen van een Beschermingsplan Moerasvogels en door actieve inbreng bij de beheerplannen van Natura 2000-gebieden. Een vogel als de grote zilverreiger heeft daar ook van geprofiteerd. Voor het beschermen van belangrijke wetlands heeft Vogelbescherming een netwerk van vrijwillige WetlandWachten. Zij fungeren als ogen en oren in het veld en rapporteren over misstanden en treden dan ook op met hulp van Vogelbescherming. Ook adviseren zij over beheermaatregelen. Vogelbescherming zet zich via BirdLife International in voor internationale vogelbescherming en bescherming van trekwegen.
Wat kun jij doen
Overheden en terreinbeherende organisaties kunnen de grote zilverreiger helpen aan geschikt broedgebied (uitgestrekt, nat en overjarig rietland). Maar daarnaast heeft de grote zilverreiger, zoals de ervaring leert in de Oostvaardersplassen, ook behoefte aan geschikte foerageerplaatsen, met een rijke fauna van kleine vissen en ongewervelde dieren. Dit vraagt om een hoge waterkwaliteit en voldoende rust.
Meer weten?
- Sovon Vogelonderzoek Nederland
- Grote zilverreigers geringd
- Grote zilverreiger in Europa en Nederland
Actuele berichten
- Reigers in Nederland doen het uitstekend
- Met deze 7 vogels gaat het gewoon goed
- Oostvaardersplassen: moerasvogelgebied pur sang
- Grote vs. kleine zilverreiger
Downloads
- Aantalsontwikkeling grote zilverreiger in Nederland (pdf, 729 Kb)
- Beschermingsplan moerasvogels 2000-2004 (pdf, 1.23 Mb)
- Vogels+ Uitgave 2015 ed 01 Grote zilverreiger (pdf, 183 Kb)
Wet- en regelgeving
De grote zilverreiger is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn grote zilverreigers beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de grote zilverreiger wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van grote zilverreigers zijn niet standaard het gehele jaar beschermd. In sommige provincies zijn nesten van grote zilverreigers wel het gehele jaar beschermd, omdat zij als koloniebroeders elk broedseizoen op dezelfde plaats broeden en daarin zeer honkvast of afhankelijk van bebouwing of biotoop zijn. De nesten zijn daarom, voor zover ze niet permanent verlaten zijn, jaarrond beschermd in deze provincies.
Verschillende natuurgebieden die door grote zilverreigers worden gebruikt als broedgebied, foerageergebied of slaapplaats, zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. Het gaat onder andere om de Biesbosch, Nieuwkoopse Plassen & De Haeck en Oostvaardersplassen. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal