Waterpieper
Water Pipit, Anthus spinoletta - Kwikstaarten (Motacillidae)
Waterpiepers zijn 's zomers echte bergvogels, leven boven de boomgrens en zakken in de winter af naar de Europese laaglanden. ’s Winters komen ze in Nederland voor in uiterwaarden en op andere natte plekken. De gelijkenis met oeverpieper is groot, maar ze zijn bijna op basis van habitat te onderscheiden: oeverpiepers zitten meestal in zoute leefgebieden en waterpiepers in zoete.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Lijkt op oeverpieper maar met wittere flanken en buik, duidelijkere streping op de onderdelen en opvallendere vleugelstrepen. De buitenste staartpennen zijn wit (niet grijs zoals bij oeverpieper) en de wenkbrauwstreep is duidelijk en wit. De bovendelen zijn grijsbruin van kleur, bij oeverpieper eerder mosgroen-bruin. In zomerkleed is de kop grijs en heeft de borst een roze tint.
Geluid
Roep is een kort, iets hees "psist", moeilijk te onderscheiden van oeverpieper, maar iets schriller en wat lager.
15-17 cm
Vogelbescherming-optiek en andere topmerken
Leefwijze
Broeden
Broedt van eind april tot begin juli. Heeft doorgaans twee legsels van 4-6 eieren (soms 8). Broedduur 14-15 dagen. Hoofdzakelijk het vrouwtje maakt het nest. Het nest is een kommetje van gras, stengels en bladeren, met wat mos en is bekleed met fijner materiaal en wat haar. Het nest bevindt zich op de grond aan de rand van de oever, meestal goed verborgen door vegetatie, soms aan het einde van een tunnel. Beide ouders voeren de jongen. Jongen na 14-15 dagen vliegvlug.
Leefgebied
In de winter in Nederland langs oevers van rivieren, uiterwaarden, plassen en meren, vaak in lage moerasvegetatie, in rivierengebied en open laagveengebieden, ook natte duinvalleien. In broedtijd een echte bergvogel, levend boven boomgrens in gebieden met mos, graspollen, her en der een bosje, rotsen en vaak drassige plekken.
Voedsel
Voornamelijk ongewervelden en af en toe wat plantaardig materiaal. Foerageert lopend over slikjes maar ook in dichte vegetatie in nat terrein. Pikt vooral van de grond, ook wel uit het water.
Vogeltrek
Trekt niet zozeer noord-zuid, maar eerder omlaag - bergafwaarts. Verlaat broedgebied vanaf half september, komt afhankelijk van temperatuur pas in oktober aan in overwinteringsgebieden, doorgaans relatief dichtbij. Trekt als alle piepers (grotendeels) overdag, soms in grotere groepjes, maar vaak alleen. In Nederland van oktober tot half april.
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Verspreiding en aantal
doortrekker en wintergast in vrij klein aantal
Het aantal overwinterende waterpiepers in Nederland vertoont grote verschillen die voornamelijk te maken hebben met weersinvloeden. Zo kan het aantal vogels na enkele zachte winters bijzonder hoog zijn. Trend is duidelijk afnemend sinds midden jaren negentig.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | Geen broedvogel |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 5000-10.000 (in 2013-2015) |
| Doortrekkers | 2000-10.000 (in 2008-2012) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
's Winters in zompige uiterwaarden langs de grote rivieren.
In Europa
In Europa broedt de waterpieper in de Pyreneeën, de Cévennen, het Central Massif, de Vogezen, het Zwarte Woud, de Apennijnen, de Alpen, de Karpaten en de Kaukasus.
Meer informatie
Bescherming
De soort geldt wereldwijd niet als bedreigd. De waterpieper heeft in zijn broedgebied wel te lijden onder de toename van skipistes en grazend vee, mogelijk ook van klimaatverandering.
Wet- en regelgeving
De waterpieper is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn waterpiepers beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de waterpieper wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen, omdat de soort in wisselende aantallen als doortrekker en wintergast in Nederland voorkomt.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal