Spreeuw
Common Starling, Sturnus vulgaris - Spreeuwen (Sturnidae)
Spreeuwen nestelen in natuurlijke holtes in bomen, in nestkasten maar ook in gebouwen. Ze tasten de bodem van weilanden en grasvelden af op zoek naar insectenlarven, zoals van de langpootmug (emelten). Ze zijn nog talrijk, maar nemen snel af. Na de broedtijd verzamelen spreeuwen zich op grote slaapplaatsen. In het najaar komen er vanuit Noord- en Midden-Europa veel spreeuwen naar onze omgeving. Rond de slaapplaatsen vormen zich dichte wolken van duizenden spreeuwen die prachtig op en neer 'golven' in de lucht.
Snel naar informatie over:
Herkenning
In de wintermaanden een zwart verenkleed met een paarsgroene gloed en opvallende witte spikkels. In broedkleed zijn spreeuwen zwart gekleurd met een gloed van paarse, blauwe en groene kleuren. Jonge spreeuwen hebben tot in september een bruin, onopvallend verenkleed. Leeft in groepen, na het broedseizoen soms zeer grote groepen. Zijn vrij luidruchtig. Spitse snavel die geel is in het broedseizoen, daarbuiten donker grijs/zwart.
Geluid
Zeer gevarieerd en lang aangehouden. Met veel imitaties en fluittonen. Kan tegelijk boven- en ondertonen produceren.
19-22 cm
Mijn tuin een vogelparadijs
Leefwijze
Broeden
Spreeuwen zijn een van de meest voorkomende broedvogels van Nederland. Broedt van half april tot in juni. Heeft één, soms twee legsels met gewoonlijk 4-6 eieren. Broedduur: 11-13 dagen. Is geen koloniebroeder, maar broedt wel graag met meerdere soortgenoten bij elkaar in de buurt. De jongen zitten 19-24 dagen in het nest. Als ze zijn uitgevlogen, worden ze nog zo'n 4-5 dagen gevoerd.
Leefgebied
Spreeuwen broeden in holtes van bomen, in nestkasten en in gaten en kieren van gebouwen. Spreeuwen zijn opportunisten en je komt ze dan ook op veel plaatsen in ons land tegen, ook in dorpen en steden (bijvoorbeeld op stations). Echte graslandvogel. Grasvelden (van vochtig tot droog) en in veel mindere mate akkers voorzien spreeuwen van insecten en hun larven.
Voedsel
Spreeuwen zijn alleseters, maar ze eten voornamelijk insecten en insectenlarven in grasland. In zomer, herfst en winter ook veel bessen en fruit, zoals appels. Op grasvelden en golfbanen zijn zij natuurlijke bestrijders van emelten in de grasmat.
Vogeltrek
Een deel van de broedvogels trekt in de winter weg, maar blijft relatief dicht bij huis: België, Noordwest-Frankrijk en Zuid-Engeland. Uit noordelijke en oostelijke streken van Europa trekken grote aantallen spreeuwen door Nederland, waarvan een groot deel in ons land overwintert. In de winter zijn er daarom nog meer spreeuwen in Nederland dan tijdens het broedseizoen. Voorjaarstrek vooral in maart, najaarstrek van juni (jonge vogels) tot in november. Vooral dagtrekker.
Fluitend je tuin in
Verspreiding en aantal
uiterst talrijke broedvogel | gedeeltelijk wegtrekkend | doortrekker en wintergast in uiterst groot aantal
De spreeuw heeft grote delen van de wereld toegevoegd aan zijn verspreidingsgebied, maar sinds de jaren '70 van de vorige eeuw loopt het aantal spreeuwen in Nederland terug.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 400.000-700.000 (in 2018-2020) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 1.000.000-3.000.000 (in 2013-2015) |
| Doortrekkers | >1.000.000 (in 2008-2012) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Buiten het broedseizoen vormen spreeuwen gigantische, spectaculaire zwermen. Op veel plekken rond hun slaapplaatsen te bewonderen.
In Europa
Spreeuwen komen in heel Europa voor, maar mijden het Iberisch Schiereiland, Corsica en Sardinië en Zuid-Griekenland.
Meer informatie
Bescherming
Het aantal spreeuwen in ons land neemt dramatisch af. Oorzaken worden gezocht in de intensivering van de landbouw (verdroging) en het verdwijnen van geschikte nestplaatsen in stedelijk gebied. Te veel jonge vogels overleven hun eerste jaar niet.
Als een soort op de Rode lijst verschijnt, is er al sprake van een flinke bedreiging. Mede daarom heeft Vogelbescherming een Oranje lijst laten opstellen, zodat je kan ingrijpen om te voorkomen dat een vogel op de Rode lijst terecht komt. De spreeuw staat op de Oranje lijst van vogels die in Nederland doortrekken en overwinteren.
Als een soort op de Rode lijst verschijnt, samengesteld door de Nederlandse overheid, is er al sprake van een flinke bedreiging. Mede daarom heeft Vogelbescherming ook een Oranje lijst laten opstellen, zodat je kan ingrijpen om te voorkomen dat een vogel op de Rode lijst terecht komt. De spreeuw staat op de Oranje lijst van Nederlandse broedvogels.
Wat wij doen
Vogelbescherming staat een ander soort landbouw voor. Natuurlijker en bijvoorbeeld met een hoger waterpeil. Dat doen we onder meer via de campagne Red de Boerenlandvogels. Spreeuwen zouden op die manier gemakkelijker aan voedsel kunnen komen. Daarnaast brengen we actief mogelijkheden onder de aandacht om tuinen en parken vogelvriendelijk in te richten, waar ook de spreeuw van profiteert. 2014 werd door Vogelbescherming samen met Sovon uitgeroepen het Jaar van de Spreeuw, om meer aandacht te vragen voor de achteruitgang van deze aansprekende soort en onderzoek te starten naar de precieze oorzaken van die grote achtergang, zodat we effectieve en meer gerichte beschermingsmaatregelen kunnen voorstellen.
Wat kun jij doen
Het Nederlandse platteland verdroogt door de intensieve landbouw, met uitzondering van bepaalde plekken waar met hart en ziel natuurlijk wordt geboerd. Die verdroging in combinatie met andere intensiveringsmethoden is funest voor het bodemleven en lijkt ook voor spreeuwen een oorzaak voor hun grote achteruitgang. Een meer natuurlijke landbouw biedt insecten, bijen, vlinders, bloemen en vogels een kans om te overleven. Het aanbieden van nestgelegenheid is een belangrijke beschermingsmaatregel voor spreeuwen. Denk aan nestkasten in bomen of ouderwetse spreeuwenpotten tegen de gevel. Neem voor wijkgerichte maatregelen contact op met een Stadsvogeladviseur van Vogelbescherming, of vraag een van onze Tuinvogelconsulenten om advies voor uw tuin. Golfbanen en voetbalverenigingen kunnen de hulp inroepen van spreeuwen bij het bestrijden van emelten en engerlingen die de grasmat kaalvreten. Plaatst daarvoor nestkasten op het terrein. Als je een nestkast koopt bij Vogelbescherming, steun je ook nog eens het andere werk van Vogelbescherming.
Meer weten?
Actuele berichten
- In de wolken met spreeuwen
- Nu te zien: de spreeuw
- In de zomer leren jonge vogels zingen
- Onbewoonde nestkast? Dit kun je doen
Downloads
- Spreeuw - artikel Vogelnieuws 2010-02 (pdf, 280 Kb)
- 2014 Jaar van de spreeuw (pdf, 845 Kb)
- Erfvogels in beeld 2014 (pdf, 2.77 Mb)
- Factsheet stadsnatuur - Spreeuw (pdf, 562 Kb)
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Wet- en regelgeving
De spreeuw is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn spreeuwen beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de spreeuw wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van spreeuwen zijn niet standaard het gehele jaar beschermd. Nader onderzoek kan nodig zijn, omdat de nesten wel jaarrond bescherming genieten als zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen.
De spreeuw is door een aantal provincies aangewezen als soort die belangrijke schade veroorzaakt. In de relevante omgevingsverordening is vastgelegd welke maatregelen onder voorwaarden door grondgebruikers mogen worden gebruikt ter voorkoming of bestrijding van belangrijke schade door deze soort.
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal