Navigatie overslaan
Merel / Elwin van der Kolk

Merel

Common Blackbird, Turdus merula - Lijsters (Turdidae)

De merel is de meest algemene en een van de bekendste vogels van ons land. Het is zelfs de talrijkste broedvogel van Nederland. Recentelijk heeft de soort echter te lijden gehad onder het usutuvirus. Merels zijn luidruchtig. Als er een kat in de buurt is, waarschuwen ze langdurig met hun luide alarmroep andere dieren. De nesten zijn vaak makkelijk te vinden waardoor veel eieren en jongen aan katten en kraaien ten prooi vallen. Ondanks die verliezen zijn de merels nog steeds zeer talrijk: ze compenseren dit natuurlijke verlies door veel jongen groot te brengen. De merelman brengt in het voorjaar een fraai lied ten gehore vanaf een hoge plek.

Merel / Agami

Herkenning

Mannetje geheel zwart en vrouwtje donkerbruin van kleur met iets lichtere borst, die bruin gestreept is. De kleur van de snavel is bij het mannetje geel of oranjeachtig en bij het vrouwtje variërend van geel tot bruin. Jonge merels lijken veel op vrouwtje maar zijn vaak donziger en lijken daardoor groter dan volwassen vrouwtjes, ook is het verenkleed iets lichter. In de herfst kleuren de jongen naar een kleed dat veel lijkt op dat van de volwassen vogels.

Geluid

Prachtig fluitende en rollende zang van de man in het voorjaar. Verder schel alarm en zeer hoge andere roepen.


23,5-29 cm, spanwijdte 34-38 cm

Deze soort lijkt op:

Mijn tuin een vogelparadijs

Doe gratis de Postcode Vogelcheck en ontdek welke vogels in jouw buurt leven, en ontvang van Vogelbescherming makkelijke en praktische tips. Ook voor vlinders en vleermuizen kun je aan de slag. Doe je mee?

Doe de Postcode Vogelcheck

tuin / shutterstock

Leefwijze

Broeden

Broedt van eind maart tot in juli. Heeft twee legsels (soms drie) per broedseizoen, met elk 4-5 eieren. Broedduur: 11-15 dagen. Broedt in bossen en bosrijke landschappen, maar in Nederland vaak ook daarbuiten, geregeld in houtwallen en lanen, soms in solitaire bomen in open landschap en zelfs wel eens op de grond. Ook veelvuldig in steden, in tuinen en groenstroken. Het nest is een relatief grote kom, gemaakt van droog gras en kleine takjes. De binnenkant is bekleed met modder, fijner gras en plantenstengels. De eieren zijn groen van kleur met kleine bruinrode vlekjes. Het liefst maken ze hun nest in dichte struiken of lage bomen, in klimop en andere lage beplantingen. De nesten zijn vaak makkelijk te vinden waardoor veel eieren en jongen aan katten en kraaien ten prooi vallen. Ze compenseren dit natuurlijke verlies door veel jongen groot te brengen. Jongen zitten 12-15 dagen op het nest. Als ze zijn uitgevlogen, worden ze nog 2-3 weken verzorgd door soms alleen het mannetje, terwijl het vrouwtje alweer aan een nieuw broedsel begint.

Video in nieuw venster openen

Leefgebied

Waar grasvelden zijn (hoe klein ook) en bomen en struiken, daar zijn merels. En in bijna geheel Nederland is zo'n biotoop voorhanden. Van weilanden tot wegbermen, merels weten er hun voedsel te vinden. Het talrijkst in groene buitenwijken en in vochtige bossen met veel ondergroei.

Voedsel

Het voedsel bestaat uit wormen, insecten, bodemdiertjes, bessen en fruit.

Vogeltrek

Het grootste deel van de Nederlandse merels is standvogel, een ander deel overwintert in Engeland of zuidelijker tot in Spanje en Portugal. In september tot november trekken veel Noord-Europese vogels door ons land, met name 's nachts. Tussen half maart en half april vindt de trek in omgekeerde richting plaats.

Fluitend je tuin in

In deze online cursus zangvogels in Nederland ontdek je 12 vogels die je in je eigen tuin of op je balkon kunt tegenkomen. Voor €25 (ledenprijs €20) leer je over hun gedrag, de geluiden, uiterlijke kenmerken, leefomgeving en eetgewoonten. Je ontvangt daarnaast ook een basisles over tuinen met praktische tips, leuke feitjes en informatie over hoe je jouw tuin vogelvriendelijk kunt maken.

Lees over deze cursus

Verspreiding en aantal

uiterst talrijke broedvogel | jaarrond aanwezig | doortrekker en wintergast in uiterst groot aantal

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

Sinds merels de menselijke omgeving verkenden als broedgebied, hebben ze zich hier met zeer groot succes op aangepast. Toch neemt de merel sinds 2007 licht af.

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen 500.000-900.000 (in 2018-2020)
Geschat maximum aantal overwinteraars 2.000.000-3.000.000 (in 2013-2015)
Doortrekkers >1.000.000 (in 2008-2012)

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

In je eigen tuin of straat zit vast een merel. Merels zingen in het voorjaar vanaf hoge uitkijkposten.

In Europa

Merels komen in geheel Europa voor, behalve in het uiterste noorden. Lapland en het overig arctisch Europa is te koud en boomloos voor merels. Bovendien kunnen ze er in de vaak permanent bevroren bodem geen regenwormen vinden.

Meer informatie


Bescherming

Sinds 1990 zijn de aantallen broedvogels toegenomen met minder dan 5% per jaar, in de laatste 10 jaar stabiel gebleven.

Wat wij doen

Wij promoten het vogelvriendelijk inrichten van tuinen op verschillende manieren. Via websites, nieuwsbrieven en magazines. Maar ook tijdens evenementen zoals de Nationale Tuinvogeltelling of de Jaarrond Tuintelling. Vogelbescherming heeft verder een landelijk netwerk van Tuinvogelconsulenten die tegen een gering bedrag deskundig advies geven over vogelvriendelijke tuinen en schoolpleinen.

Wat kun jij doen

Grasveldjes aanleggen in combinatie met besdragende struiken, fruitbomen en sierbeplanting om voedsel te zoeken. Struiken, hagen, klimop of lage bomen aanplanten om in te broeden of dekking te zoeken. Schakel een Tuinvogelconsulent van Vogelbescherming Nederland in voor advies op maat voor je tuin. In de herfst kun je de blaadjes onder de struiken en in de borders harken. Daar schuilen insecten onder en het is goed voor wormen; zo help je de merel, die daar weer op afkomt.

Meer weten?

Actuele berichten

Downloads

Eropuit met MijnVogelvinder.nl

MijnVogelvinder heeft wat te bieden voor alle soorten vogelaars: beginnend, gevorderd of prof. Deze handige vogelwegwijzer vertelt je welke soorten je tijdens het wandelen of fietsen kunt tegenkomen en waar je op moet letten om ze daadwerkelijk te zien. Hoe leuk is het om tijdens een wandeling erachter te komen dat de appelvink met zijn snavel wel een drukkracht van 50 kilogram kan uitoefene

Meer over MijnVogelvinder

MijnVogelvinder appelvink

Wet- en regelgeving

De merel is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn merels beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de merel wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

  • vogels opzettelijk te doden of vangen;
  • nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
  • eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
  • vogels opzettelijk te storen;
  • vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

  • de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
  • de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
  • de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
  • het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van merels zijn alleen gedurende het broedseizoen beschermd. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.

Meer weten?

© Foto's: AGAMI   © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk   © Video's: Natuur Digitaal