Kievit

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

Snijdend en scherp. Aan de 'zang' die de kievit laat horen, heeft hij zijn naam te danken. Ook de vleugels maken een opvallend geluid.

• Roep en balts

Broeden

Territoriaal, vaak semi-koloniaal. Man heeft soms meerdere vrouwtjes. Nest een kuiltje in de grond, bekleed met strootjes. Eileg van begin maart tot in juni, piek eind maart tot begin mei. Eén tot twee broedsels per jaar, meestal 4 eieren. Vooral het vrouwtje broedt. Broedduur 26-29 dagen. Jongen (nestvlieders) zijn met 35-40 dagen vliegvlug. Verdedigen nest met verve tegen belagers, waardoor andere soorten graag onder de beschermende paraplu broeden.

Leefgebied

Leeft in zo open mogelijk landschap, vrijwel uitsluitend agrarisch gebied (graslanden en akkers). Zeer kleine aantallen broeden nog steeds in duinen, op kwelders en op natte heide en hoogveen. Bereikt de hoogste dichtheden in Laag-Nederland in vochtige, open graslanden en in Hoog-Nederland in boerenland met een afwisseling van maïs en gras. Broedt graag in kort gras, afgewisseld met kale plekken. Buiten de broedtijd vooral in open grasland- en bouwlandgebieden, ook wel in zeer ondiep water.

Voedsel

Allerlei ongewervelden die op of vlak onder de grond leven. Vooral regenwormen, maar ook allerlei soorten insecten en hun larven, spinnen, slakjes. Oogjager, zoekt voedsel op kenmerkende plevierenwijze: lopen, stilstaan, pikken etc. Gebruikt ook gehoor om prooi te vinden. Foerageert ook tijdens maanlichte nachten, eet dan vooral regenwormen. Trappelt met tenen naar voren om wormen naar de oppervlakte te lokken

Vogeltrek

Noordelijke delen van omvangrijk broedgebied worden geheel verlaten. Korte- en middellange-afstandstrekker, pendelt heen en weer met vorstgrens. In zachte winters overwinteren grote aantallen in ons land. Bij vorst trekken veel kieviten naar Engeland en Frankrijk. Noordelijkste broedvogels trekken tot in Noord-Afrika. Trekt al in mei weg van broedgebieden, dit zijn de vogels die geen succesvol nest hebben gehad. Meeste trek in oktober-november, in het voorjaar in februari en vooral maart. Trekt over een breed front, zowel 's nachts als overdag.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Nog steeds in grote delen van Nederland broedvogel van open, agrarisch landschap. Hoogste dichtheden in echte weidevogelgebieden, zoals Waterland (NH) en Eemland (U). Buiten de broedtijd in grote groepen in open boerenland.

In Europa

Broedt in grote delen van Europa, maar nauwelijks in het Middellandse Zeegebied en in het uiterste noorden. Grootste aantallen in landen met gematigd klimaat.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

• Vogelbescherming laat met haar netwerk boerenlandvogelboeren zien hoe je weidevogels (zoals de kievit) en natuurvriendelijk boeren kunt combineren. Ook pleiten we voor kerngebieden voor weidevogels, met effectieve inzet van agrarisch natuurbeheer.
• Met de campagne Red de Boerenlandvogels streeft Vogelbescherming naar 200.000 ha bloemrijke weide in 2020. In Europees verband werkt Vogelbescherming samen met BirdLife Partners om het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid om te vormen naar een natuurvriendelijker beleid.
  Vogelbescherming pleit al lang voor een totaalverbod op rapen van kievitseieren.
  Om nog betere beschermingsmaatregelen te kunnen voorstellen, vond in 2016 tijdens het Jaar van de Kievit onderzoek plaats naar de overlevingskansen van kuikens in Nederland.

Wat kun jij doen

Iedere vogelaar kan in het voorjaar helpen met weidevogelbescherming. Neem contact op de plaatselijke agrarische natuurvereniging of met het landschapsbeheer in jouw provincie. Als landbouwer kun je je aansluiten bij de lokale natuurvereniging. Beheermaatregelen voor de kievit heeft Vogelbescherming in een handige factsheet geplaatst.

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland 
• Bescherming boerenlandvogels
• Jaar van de Kievit
• Standpunt Vogelbescherming over rapen van kievitseieren
• Factsheets weidevogels en beheermaatregelen

Actuele berichten

• Nu te zien: de kievit
• Gemengde geluiden uit het gruttoveld
• Ketenpartijen in voedselproductie zijn nu aan zet
• Ontmoet de ijsvogel langs herstelde Dinkel

Downloads

• Ecologie van weidevogels (pdf, 3.79 Mb)
• Factsheet weidevogels - Bemesting & bodemkwaliteit (pdf, 6.66 Mb)
• Factsheet weidevogels - Kievit (pdf, 5.86 Mb)
• Factsheet weidevogels - Kievit & beheer (pdf, 3.05 Mb)
• Infographic Jaar van de Kievit (2016) (pdf, 4.66 Mb)

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

• vogels opzettelijk te doden of vangen;
• nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
• eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
• vogels opzettelijk te storen;
• vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

• de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
• de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
• de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
• het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van kieviten zijn alleen gedurende het broedseizoen beschermd.

Verschillende natuurgebieden, zoals de Eilandspolder, het Haringvliet en de Oosterschelde, die door kieviten worden gebruikt als foerageergebied of slaapplaats, zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied, maar niet hun voornaamste broedgebieden. Een deel van de broedgebieden wordt beschermd op provinciaal niveau via de ruimtelijke ordeningswetgeving en/of via regelingen voor agrarisch natuurbeheer.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Informatiepunt Leefomgeving