Sperwer

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

Kekkerende geluiden op de broedplaats; ook hoge, schrille roep.

• Roep
• Alarm bij nest
• Bedelroep uitgevlogen jongen
• Roep bij nest

Broeden

Territoriaal. Heeft baltsvlucht hoog in de lucht. Bouwt jaarlijks een nest , waardoor in lang bezette territoria veel oude nesten zijn. Nest vaak dicht tegen de stam in dicht bos. Soms in struiken. Broedt van eind april-juni, jongen vliegen meestal in juni uit. Broedduur 32-34 dagen per ei, begint met broeden na leggen eerste ei. Eén legsel, meestal 3-4 jongen. Vliegvlug na 26-30 dagen, worden nog 3-4 weken gevoerd.

Leefgebied

Broedt in bossen, soms tuinen en parken, meestal in een dicht, jong bos met naaldbomen (fijnspar, lariks), het liefst in halfopen landschappen. Soms ook in de stad of in tuinen, in open boerenland in windsingels, bosjes en op erven. Buiten de broedtijd vaak in open land, vooral de vrouwtjes. Mannetjes jagen meer in bos. Jaagt soms ver van het nest.

Voedsel

Vooral kleine zangvogels als mezen, mussen en vinken, maar de grotere vrouwtjes ook grotere als lijsters en spreeuwen. Soms vogels ter grootte van een Turkse tortel en in open gebieden steltlopers als tureluurs. Jongen komen uit in de piektijd van het uitvliegen van het stapelvoedsel, mezen. Jaagt vaak in dicht bos, waarbij de sperwer van zitplaats naar zitplaats verhuist, onderwijl goed luisterend en kijkend naar geschikte prooi. Vaak vanuit hinderlagen in tuinen, soms ook van grote hoogte schroevend.

Vogeltrek

Nederlandse broedvogels voornamelijk standvogel. Groot deel van broedgebied in Fenno-Scandinavië en Noord-Rusland wordt 's winters verlaten, trekken naar West- en Zuidwest-Europa, ook wel Noord-Afrika. Trek van augustus tot in november, terugtrek vooral in maart en april. Trekt over breed front, met wat stuwing langs kustlijnen. Dagtrekker, trekt liefst bij wind mee en thermiek, maar is daarvan niet afhankelijk.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Eigenlijk overal te zien, maar vooral in halfopen landschap met veel kleine vogels. Vaak alleen maar in vlucht; leeft verborgen en is vrij schuw. Soms mooi in de tuin te zien vanuit huis, vooral als er een voertafel is.

In Europa

Sperwers komen in geheel Europa voor, behalve in de echt boomloze gebieden. Vooral in halfopen gebieden met een afwisseling van dorpen, landbouwgebied en bos.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Vogelbescherming streeft naar een natuurlijkere inrichting en beheer van tuinen, parken en bossen; dit is goed voor zangvogels (prooidieren van de sperwer). Dit stimuleren we zowel bij gemeenten als bij particulieren. Ook is Vogelbescherming voorstander van een meer natuurvriendelijke landbouw, met meer voedsel voor overwinterende zangvogels van het boerenland. Daarvoor werken we samen met boeren en lobbyen we bij diverse overheden. Verder roept Vogelbescherming terreinbeheerders op om met de Gedragscode Bosbeheer te werken, zodat verstoringen en wetsovertredingen worden voorkomen.

Wat kun jij doen

Door het bijvoeren van kleine zangvogels op voedertafels worden indirect ook de sperwers bijgevoerd. Duurzamer is een natuurvriendelijke inrichting en onderhoud van tuin en park. Maatregelen die de zangvogelrijkdom van boerenland vergroten, zowel in de zomer als in de winter, zijn ook goed voor sperwers. Hierbij valt te denken aan het laten liggen en niet direct onderploegen van oogstresten, het creëren van vogelakkers, het behoud van heggen en bosjes e.d. Bosbeheerders kunnen helpen door te zorgen voor dichte percelen naaldbos (geschikt als broedgebied), het bevorderen van zangvogelrijkdom (creëren van rijke structuur van het bos, zowel verticaal als horizontaal) en door niet te werken in het bos in de broedtijd (naleven gedragscode).

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Werkgroep Roofvogels Nederland

Actuele berichten

• 5 roofvogels van Nederland en wat je (mogelijk) nog niet wist
• Na de sperwer nu de ijsvogel als doel
• Vogels en vlinders in overvloed
• Hobby?

Downloads

• Stadsvogelbalans 2009 (pdf, 4.36 Mb)

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

• vogels opzettelijk te doden of vangen;
• nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
• eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
• vogels opzettelijk te storen;
• vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

• de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
• de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
• de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
• het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van sperwers zijn het gehele jaar beschermd, omdat zij jaar in jaar uit gebruik maken van hetzelfde nest. De nesten zijn daarom, voor zover ze niet permanent verlaten zijn, jaarrond beschermd. In sommige provincies kan in specifieke gevallen op basis van een gedegen ecologische onderbouwing van jaarronde bescherming worden afgeweken. In andere provincies genieten nesten in beginsel niet jaarrond bescherming maar vragen extra onderzoek. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Informatiepunt Leefomgeving