Zonder boeren geen grutto

Piet en Marieke van ’t Klooster runnen, samen met neef Kees van ’t Klooster, de biologische Boerderij Ark in Nijkerk. Al zo’n 25 jaar geleden, toen biologisch nog niet hip was, gingen hier de bestrijdingsmiddelen en kunstmest in de ban. Marieke: “We gebruiken vaste mest; dat is stro waarop de koeien in de stal hebben gelegen. Als het vol zit met mest brengen we het op het land. Dat is goud voor het bodemleven, insecten en dus ook voor de weidevogels.”

Met plas-draspompen, onder andere gekregen van Vogelbescherming, creëren ze op het land natte plekken met kruidenrijk gras. “Grutto’s zijn er dol op,” vertelt Marieke. “Hier foerageren ze om op te vetten als ze aankomen uit Afrika, en ook daarna in het broedseizoen.”

Om een nest te maken heeft een grutto wel wat droge plekjes in het vochtige weiland nodig. “Met wat begroeiing. De grutto wil in een polletje gras zitten. Daar maken ze een leuk tipitentje van waardoor je het nest bijna niet meer kunt vinden.” Om ervoor te zorgen dat er altijd langer gras is, doen Piet en Marieke aan mozaïekbeheer: ze maaien de percelen niet allemaal tegelijk. “Zo ontzien we de weidevogels én hebben we voer voor onze koeien.”

Vóór het maaien worden eerst de nesten geïnventariseerd met hulp van weidevogelvrijwilligers. Om de nesten heen blijft een strook gras staan. “Piet doet het maaien zelf,” legt Marieke uit. “Dat besteden we niet uit aan een loonwerker. Hij rijdt langzaam en let goed op. Voorop de tractor zit een wildredder; eventuele vogels die zich verstopt hebben worden daardoor tijdig opgeschrikt en vliegen weg.”

Ze genieten enorm van de soortenrijkdom op hun boerenbedrijf. Piet: “We zien continu de vogels bezig; de leeuweriken die tussen de koeien vliegen als je de koeien buiten doet, dat is prachtig!” Dit jaar zien ze wat minder nesten, misschien door de droogte. “Maar er zitten ook minder vossen, waardoor het toch een goed jaar lijkt te worden voor kievit en grutto.” Marieke vult aan: “De gele kwikstaart broedt hier tegenwoordig ook. En bijna dagelijks zien we de zeearend vliegen!”

Om zo met de natuur te werken, moeten ze zich steeds aanpassen. “De natuur verandert steeds,” vertelt Piet. “Dat laat Ruben ook mooi zien in zijn documentaire. En wij moeten mee veranderen. De laatste tien jaar bijvoorbeeld worden de lentes droger. En er komen steeds meer grauwe ganzen en smienten die het gras wegeten. Prachtige dieren hoor, maar voor onze grasopbrengst zijn ze een bedreiging.”

Marieke en Piet hopen dat meer boeren extensieve landbouw gaan bedrijven. Piet: “Biologisch boeren is dan wel belangrijk. Daarvoor moet meer aan natuuropleiding gedaan worden.” Marieke: “Sommige boeren vinden het mooi om velden met alleen maar raaigras te zien.  Dat staat voor productie, zo hebben ze het geleerd. Die knop moet een beetje om. De film Grutto! kan daarbij helpen. Het is echt een eyeopener. De film laat zien hoe belangrijk het is om natuurbeheer te verweven met het boerenbedrijf. De grutto is een boerenlandvogel; zonder boeren verdwijnt hij.”