Welkom 2019, adieu 2018

Vogelbescherming maakt deel uit van een netwerk van zo’n 120 andere vogel- en natuurbeschermingsorganisaties wereldwijd, verenigd onder de naam BirdLife International. Met een flink aantal Partners van BirdLife werken we nauw samen, vooral van landen die langs de trekroute liggen waarlangs ook ‘onze’ vogels vliegen. Dat is heel belangrijk, want trekvogels alleen in Nederland beschermen is niet genoeg. Langs hun gehele trekweg liggen plekken die essentieel zijn om te overleven.

Zoutpannen veiliggesteld voor voedsel en rust

In West-Afrika proberen we BirdLife Partners terzijde te staan met advies en soms voeren we samen projecten uit. In Marokko vond in 2018 een doorbraak plaats. Letterlijk en figuurlijk. Eindelijk stond er weer water in zoutpannen die in onbruik waren geraakt. Zoutpannen zijn bijvoorbeeld belangrijk voor kluten en rosse grutto’s.

De zoutpannen bij Larache zijn in gebruik genomen door een coöperatie. Doordat bewoners er iets aan verdienen, is er een goede reden deze plek in stand te houden. Dankzij geld uit Nederland en de inzet van BirdLife Partner GREPOM is nu een belangrijke gebied veiliggesteld voor vogels om te rusten en te eten.

Aanzienlijk minder slachtoffers stroperij op Cyprus

Van Cyprus kwam vorig jaar het verheugende bericht dat in 2017 fors minder trekvogels het loodje legden door stroperijpraktijken. De door ons gesteunde BirdLife Partner weet partijen knap te verenigen en de politie aan het werk te zetten om te handhaven. In vergelijking tot 2002 worden 80 procent minder vogels gedood. De Cypriotische vogelbeschermers willen nu doorpakken en de aantallen slachtoffers nog verder omlaag krijgen.

Dankzij de opbrengsten van de campagne Elke Meter Telt konden er in een aantal belangrijke weidevogelgebieden kruiden ingezaaid worden. Zulke plekken trekken insecten en daarmee voedsel voor de jonge weidevogels, een cruciale factor om te overleven.

Grond voor weidevogels

Via het Rijke Weide Vogelfonds wisten we op twee plekken, in de Onnerpolder en bij Idzega, investeerders te koppelen aan boeren. De investeerders kopen de grond die vervolgens wordt verpacht aan de boeren op voorwaarde van extra inspanningen voor weidevogels.

Voorbeeldproject Amstelland

In Amstelland, een belangrijk weidevogelgebied, is Vogelbescherming betrokken bij het opzetten van een kleine melkfabriek. Boeren uit de omgeving leveren de lokale melk aan deze fabriek, die vervolgens verkocht wordt aan afnemers uit de regio. Zo ontstaat door een iets hogere meerprijs de mogelijkheid om maatregelen voor weidevogels te financieren. Op Terschelling wordt intussen al volgens een zelfde model gewerkt.

Keverbanken voor akkervogels

Er is een uitweg uit de biodiversiteitscrisis op het platteland. Dat laat het project PARTRIDGE zien in Brabant en Zeeland. De insecten zijn verschrikkelijk achteruit gegaan, maar via een maatregel als het aanleggen van een ‘keverbank’ kunnen ze ook weer terugkomen.

Van de geconstateerde insectenexplosie profiteren ook de bedreigde patrijzen waar het ons om te doen was, maar daarnaast nog vele andere akkervogelsoorten. We haalden er het NOS Journaal mee en intussen heeft ook minister Schouten PARTRIDGE duidelijk op haar netvlies als voorbeeldproject.

Vogelbescherming werkt al een aantal jaren hard aan het stimuleren van natuurinclusief bouwen. Daarmee krijgen vogels (en vleermuizen!) woonruimte in gebouwen en biedt het groen in de omgeving natuurlijk voedsel en dekking. Afgelopen november zijn in de Tweede Kamer twee moties aangenomen die ons werk aan natuurlijke stedelijke omgeving kunnen versterken.

Landelijke navolging natuurinclusief bouwen

Vogelbescherming ziet het aannemen van de moties rondom natuurinclusief bouwen als een steun in de rug om de biodiversiteit in dorpen en steden verder te vergroten. Dit doen wij bijvoorbeeld in de 5 grote Brabantse steden, waar we met de gemeenten, woningcorporaties, projectontwikkelaars en vrijwilligers zorgen voor meer nest- en verblijfplaatsen in nieuwe en bestaande gebouwen. Ook stimuleren we het vergroenen van de openbare ruimte en de tuinen en balkons, zoals via de website MijnVogeltuin.

Op papier is de Nederlandse natuur vaak goed beschermd. Maar daarmee is de kous niet af. Regels moeten worden gehandhaafd, niet zelden is dat een probleem, zoals onze WetlandWachten vaak constateren. Ook moet er vaak beheer plaatsvinden om leefgebied in stand te houden voor bijzondere vogels. Zo zet Vogelbescherming zich in om de grote karekiet als broedvogel voor Nederland te houden. Dankzij de extra bijdragen van leden worden nu op allerlei plekken maatregelen genomen, zoals het beschermen van rietkragen.

Meer natuur voor vogels en mensen in Haringvliet

Nederland is trots op zijn waterwerken en terecht: we willen allemaal droge voeten. Tegelijk heeft de natuur de afgelopen decennia op veel plekken te lijden gehad onder de gecreëerde onnatuurlijke scheidingen tussen land en water. Een zoektocht is noodzakelijk naar het beste van twee werelden: veiligheid en een rijke natuur. In dat kader draagt Vogelbescherming samen met andere natuurorganisaties onder meer bij aan een groot natuurherstelproject in het Haringvliet, mede mogelijk gemaakt door de Nationale Postcode Loterij.

Vanaf 2018 gaan de Haringvlietsluizen nu geregeld op een kier. Dat is goed nieuws voor kustbroedvogels, trekvogels en rietvogels die van getijdennatuur afhankelijk zijn. Nu de kier opengaat, keert de dynamiek terug. Het betekent meer leefgebied en meer voedsel voor vogels en vissen. Ook bezoekers profiteren. Want we maken de nieuwe natuur toegankelijk voor recreanten, zodanig dat vogels niet worden verstoord.

Vogelbescherming en andere natuurorganisaties werken keihard om te laten zien dat het anders kan in Nederland. Ook in ons drukke land is het mogelijk om veel meer in harmonie met de natuur te leven. Niet in de laatste plaats uit welbegrepen eigenbelang: zonder een basiskwaliteit van de natuur komt onze eigen leefomgeving én gezondheid onder druk te staan.

Het tij is te keren

Maar de tegenkrachten zijn nog groot. Dat bewijzen de negatieve trends van veel vogelpopulaties. Vogels gelden daarbij als een kwaliteitsmeter van de natuur en de biodiversiteit.

Wat er precies misgaat, maar vooral hoe het tij te keren is, hebben we beknopt uiteengezet in Bedreigde vogels van Nederland – een boek dat afgelopen jaar verscheen en door Jan Terlouw in ontvangst werd genomen. Het luidt de alarmklok, maar biedt ook perspectief. Voor de vogels, maar uiteindelijk ook voor de natuur, het landschap en onszelf.