‘We kunnen onszelf nog niet opheffen’

“Dat laten we inderdaad achterwege. We vieren geen feest omdat erg veel soorten vogels nog steeds onder ongelofelijk druk staan en in aantal achteruitgaan. Maar we zijn natuurlijk wél ontzettend trots op wat Vogelbescherming in die lange periode heeft bereikt. Dat vind ik belangrijk om te benadrukken. Leefgebieden zijn beter beschermd, verschillende vogels zijn van de Rode Lijst geschrapt, de overheid is aangezet tot betere bescherming van vogels, veel mensen tonen betrokkenheid bij vogels en ga zo maar door. Ik ga onze successen niet allemaal opnoemen.”

“De vraag die we onszelf bij zo’n jubileum moeten stellen is vooral: wanneer kunnen we onszelf opheffen? Dat is wanneer een natuurlijk systeem mét vogels robuust genoeg is om op zichzelf voort te bestaan. Dat is helaas niet het geval. In Nederland zijn er grote zorgen, vooral over de vogels in het landelijk gebied, maar ook internationaal valt er nog veel te beschermen. 1 op de 8 soorten wereldwijd is bedreigd. Klimaatverandering, de toename van de bevolking, noem maar op. Vogels kunnen nog niet zonder vogelbeschermers.”

“Er wordt steeds meer duidelijk wat dit kabinet wil, al zijn nog niet alle kaarten geschud. De eerste teksten van het Hoofdlijnenakkoord dit voorjaar leken vooral een ramp voor vogels en natuur in te luiden en het Regeerprogramma dat daarna kwam, lijkt toch vooral problemen op toekomstige generaties af te willen wentelen.

Kabinet Rutte IV pakte het destijds anders aan. Er was besef van urgentie en een fors budget en beleid om de landbouw te hervormen naar een natuurlijker aanpak met een gezonde bodem, schonere lucht en schoon water. Die alomvattende aanpak raakt nu versnipperd en loopt wederom enorme vertraging op. Echt struisvogelpolitiek, want de problemen zijn niet opgelost. En we weten hoe slecht we ervoor staan met klimaat, biodiversiteit, drinkwater en een gezonde bodem. We hebben de kennis en daarom is deze vertraging zo kwalijk.”

“De brede basis aan leden, zo’n 155.000 nu, vind ik een grote kracht. Een tijdje terug deed ik mee aan een actie om leden telefonisch te bedanken. Veel zeiden dat ze ons werk – opkomen voor de vogels en de natuur – heel belangrijk vinden en dat ze dat graag steunen. Die betrokkenheid vind ik belangrijk. Eerlijk is eerlijk, sommigen vertelden me dat ze lid waren geworden vanwege de korting op onze verrekijkers. Mag natuurlijk ook. Ik hoop dat we de komende jaren de betrokkenheid bij vogels en natuur verder kunnen uitbouwen.”

“Als ik kijk naar de organisatie, zie ik veel kundigheid bij het ‘vertalen’ van kennis naar concrete handvatten en acties om vogels te beschermen. Zowel voor beleidsmakers, terreinbeheerders als iedereen in Nederland met een tuin of een balkon. Wat ik ook sterk vind, is ons internationale perspectief. Vogels houden zich niet aan grenzen van mensen tijdens hun trektochten over de aardbol, dus wij doen dat ook niet. Dat vind ik ook schoonheid. Vogels vertonen dit gedrag al miljoenen jaren. Wij willen als Vogelbescherming dat ze dat ook kunnen blijven doen.”

“Het heftigst vind ik dat we als mensen bereid zijn om soorten te laten uitsterven en dat ons dat kennelijk niks doet. En hoe kunnen we hier boos zijn op wat er gebeurt in landen als Brazilië op het gebied van ontbossing, of op de jacht in Frankrijk, als we in eigen land geen ruimte maken voor vogels om te broeden. De boosheid die ik hierbij voel, was voor mij een belangrijke drijfveer om voor Vogelbescherming te willen werken. Het bemoedigende hierbij is dat als we een robuust natuurlijk systeem weer de ruimte geven, de vogels ook terugkeren. Keer op keer zie je daarvoor het bewijs.”

“Je hebt natuurlijk een aantal grote onaangetaste natuurgebieden nodig, ook op zee. Maar we zijn een klein en dichtbevolkt land. De grote opgave is om te zorgen voor ‘dubbelgebruik’. Dan heb ik het over economische activiteiten die tegelijk ruimte bieden aan vogels om te rusten, te broeden, eten te vinden. Dat kan je bijvoorbeeld bereiken met extensieve landbouw, bewuste recreatie in het Waddengebied, groene steden – daar is nog een onwaarschijnlijke wereld te winnen. Het hardst moeten we daarbij aan de slag voor de vogels waarvoor Nederland een internationale verantwoordelijkheid heeft, zoals onder meer de grutto.”

“Dat de inzet op de kwaliteit van onze leefomgeving belangrijker is voor ons allen dan economische deelbelangen, vraagt bij velen om een compleet andere manier van denken. Aan ons de taak om dat overtuigend te bepleiten. Dat moeten we doen met wat we goed kunnen, wetenschappelijk kennis vertalen naar concrete acties, voorbeelden geven dat het kan en ons niet mee te laten sleuren in de polarisatie. Beter kunnen we nog worden in het brengen van perspectief en verhalen die mensen echt raken en in beweging krijgen.”

“Dat is toch vooral de veldleeuwerik. Die bijna oneindig lange zangstrofes hoog in de lucht geven mij een heerlijk voorjaarsgevoel, van buiten zijn. Ik kom geregeld in Denemarken en daar hoor je ze nog vaak, in tegenstelling tot hier. Wrang genoeg is het bijna knap hoe wij in Nederland z’n leefgebied zo compleet hebben weten te verruïneren, dat er nog maar een paar procent van de veldleeuweriken over zijn ten opzichte van de jaren ’60. Ik hoop zo dat deze ooit hele gewone vogel weer algemeen kan worden.”

Tekst: Arjan Berben