Waar broeden de gierzwaluwen?

Gierzwaluwen broeden in Nederland alleen in gebouwen. Maar door de alsmaar betere isolatie van onze huizen verdwijnen hun nestplaatsen. Lastig, want gierzwaluwen zijn erg honkvast. Ze vliegen jaarlijks duizenden kilometers op en neer naar Afrika, maar keren elke zomer naar exact hetzelfde nestje terug. Om bij renovaties rekening te kunnen houden met deze beschermde gierzwaluwnesten, is het noodzakelijk dat we weten waar ze zitten.

Hiervoor wordt ecologisch onderzoek uitgevoerd, maar er is nog veel onbekend. Veel mensen weten niet eens dat deze bijzondere vogels onder hun dak broeden. Daarom werd deze zomer gevraagd aan alle Nederlanders om uit te kijken naar gierzwaluwen en door te geven waar ze nestelen. Immers: hoe meer nesten bekend zijn, hoe makkelijker het is om ze te beschermen.

Meer dan de helft van de 500 binnengekomen meldingen betrof een waarneming van een nestplek onder een dakpan of kantpan. Circa 10% van de nestplekken werd gemeld in een kunstmatige nestgelegenheid zoals een nestkast of inbouwsteen. Ook kwamen meldingen voor van gierzwaluwnestplekken in gootbekistingen, dakkappelen of andere hoeken en kieren van huizen.

Deze resultaten sluiten aan bij andere onderzoeken naar nestplekken van gierzwaluwen in Nederland, al is de variatie tussen gemeenten groot. Zo maken gierzwaluwen in Leiden en Delft bijna geen gebruik van inbouwnestkasten (minder dan 1% van de lokale populatie), terwijl in Amersfoort tot wel 25% van de lokale gierzwaluwpopulatie broedt in inbouwnestkasten.

De lokale kieskeurigheid van gierzwaluwen bepaalt waarschijnlijk mede de populairste nestplek. Gierzwaluwen keren na hun tocht uit Afrika jaarlijks naar exact dezelfde plek terug om te nestelen. Daarnaast lijken jonge gierzwaluwen het broedgedrag van hun ouders te kopiëren. Tussen 2013 en 2017 brachten gierzwaluwkenners Gert de Jong en Koen Wonders gierzwaluwnesten in en om Amsterdam in beeld. Zij noemden dit ook wel de ‘lokale broedcultuur’.

Gierzwaluwen inventariseren is een lastig karwei, dat bleek ook deze zomer uit de reacties die we ontvangen hebben. Gelukkig komen er steeds meer gegevens boven tafel, onder andere door uw inzet van afgelopen zomer. Ook het MUS-telnetwerk (Meetnet Urbane Soorten) van Sovon en Vogelbescherming zorgt ervoor dat er steeds meer bekend wordt over deze vogel. En niet alleen voor gierzwaluwen is het belangrijk te weten waar ze nestelen om ze te kunnen beschermen; dit geldt voor alle vogelsoorten. Geef ze daarom door via platforms als Waarneming.nl of tuintelling.nl. Zo kunt u het hele jaar door een bijdrage leveren aan de bescherming van vogelsoorten in eigen buurt, tuin en balkon.