“Jullie grutto komt bij ons op vakantie”

We hoopten dat we Khady Gueye via Zoom te spreken zouden krijgen met een van de natuurreservaten van Senegal op de achtergrond, maar we spreken haar in haar kantoor in Dakar. Lachend legt ze uit dat het ook voor een natuurbeschermer en grutto-expert handig is om dicht bij het vuur te zitten in de hoofdstad.

“Maar ik kan geen maand zonder veldwerk. Mijn collega’s grappen dat ik de enige ben die ze kennen die geen gewicht verliest, maar die juist aankomt in de wildernis. Het laat wel zien dat ik er thuis ben denk ik.”

“Ik begon mijn studie naar de grutto puur uit interesse. Als masterstudent deed ik onderzoek naar welke omgevingsfactoren bepalend zijn voor de grutto om te overleven in Senegal. Dat verschilde nogal per natuurgebied. Van de ruimte die er voor ze is op plekken waar de natuurgebieden grenzen aan landbouwgrond, tot veranderende biodiversiteit als gevolg van het stijgen van het zoutgehalte in de bodem.”

Dat laatste speelt in het Faune de Guembeul gebied, dat bij Saint-Louis ligt, vlak bij de grens met Mauritanië. “Het is het gebied waar ik het liefst kom. Er woont familie van mij in de buurt en er ligt een deel van mijn roots. Door een dijkbreuk stroomt daar alsmaar meer zout water het gebied in. Dit wordt in sommige jaren versterkt door het lang uitblijven van regen. Het leidt ertoe dat het voor de grutto meer zoeken is naar plekken om te foerageren. Soms vinden ze die in de rijstvelden en dat leidt natuurlijk tot strubbelingen met de boeren.”

Vanuit de NGO Wetlands International, waar Khady van haar passie haar werk heeft kunnen maken, besteden ze daarom veel aandacht aan contact met de lokale bevolking rond de reservaten. “Waar mogelijk geven we ze een rol in de bescherming van het gebied, we leggen ze uit wat we er doen en waarom en we proberen hun interesse voor de vogels te wekken. Gelukkig lukt dat rond Guembeul heel goed.”

Khady ziet dat ook in Senegal de biodiversiteit op steeds meer plekken onder druk staat. De zorgen daarover zijn niet anders dan in Nederland. Al zijn er ook positieve ontwikkelingen. “Alleen al het instellen van reservaten, het afbakenen van gebieden, maakt zo’n verschil. Zelfs al doen we geen nieuwe aanplant van bomen en struiken en geen herintroductie van diersoorten, na verloop van tijd zie je dat allemaal vanzelf toch terugkeren.

En die veerkracht zie ik ook bij de grutto. Ik ontdekte in een van mijn onderzoeken bijvoorbeeld dat grutto’s in droge jaren ook de zandgronden rond hun normale leefgebieden gebruiken om voedsel te zoeken. Het bleek dat ze daar korrels en zaden vonden die sterk lijken op wat ze ook in rijstvelden kunnen vinden.”

Toch hoopt ze dat we het niet helemaal laten aankomen op de veerkracht van de natuur. Er is zoveel waarvoor we de natuur kunnen bedanken. “De lucht, de ruimte, de rust… ik voel me dichter bij God als ik in de natuur ben.” Daar mogen we in haar ogen wel wat voor terug doen. Zelf neemt ze waar mogelijk kinderen en jongeren uit haar omgeving mee op veldwerk. Zodat zij van jongs af aan de waarde van de natuur mee krijgen.

En ze zoekt de samenwerking op met mensen die op andere plekken langs de migratieroute van de grutto leven. Zoals met de Rijksuniversiteit Groningen. “De grutto is jullie nationale vogel toch? Laat ik dan eindigen met de oproep: zorg ervoor dat hij het goed blijft houden bij jullie, maar denk ook aan hem wanneer hij bij ons in Senegal op vakantie is.”