Schouders onder vloeivelden, met of zonder ‘Natura 2000-label’

De officiële geschiedenis van De Vloeivelden bij De Krim begint in 2004. Toen werd het gebied na veel duwen en trekken officieel een natuurgebied. “Maar voor die tijd was het ook al heel waardevol voor vogels”, herinnert Johan Poffers zich.

“Zelfs toen de Avébé de bassins nog gebruikte om het spoelwater te lozen, wisten veel steltlopers het gebied al te vinden. Honderden grutto’s, kemphanen en andere vogels zag je hier soms.”

Om die reden was Poffers jarenlang één van de fanatiekste voorvechters om de in onbruik geraakte bassins tot natuur te bestempelen en niet om te toveren tot landbouwgrond. Zijn tomeloze energie voor behoud van de Vloeivelden leverde Poffers in 2005 zelfs een Gouden Lepelaar van Vogelbescherming op. Met een brede glimlach herinnert Poffers zich: “Die Gouden Lepelaar werd mij nota bene opgespeld door wijlen Adri de Gelder, die enkele jaren daarvoor als topman bij Staatsbosbeheer nog zijn hakken in het zand had gezet, toen de Vloeivelden onder zijn beheer leken te komen. Maar als directeur van Vogelbescherming zag hij uiteindelijk ook de enorme waarde van het gebied.”

De Vloeivelden zijn in de winter vooral een geweldige slaapplaats. Rietganzen, wilde en kleine zwanen, die in de wijde omgeving op Nederlandse en Duitse akkers de oogstresten opruimen, zoeken hier na zonsondergang de rust en veiligheid op. Poffers: “Vanwege de grote hoeveelheden kleine zwanen heeft Birdlife International het gebied zelfs uitgeroepen tot IBA, een Important Bird Area. Dat betekent dat meer dan 1% van een populatie van het gebied gebruikmaakt.”

Die IBA-status zou van de Vloeivelden ook zomaar een Natura 2000-gebied kunnen maken. Maar de suggestie alleen al heeft bij de boeren in de omgeving voor veel onrust gezorgd, weet Poffers.

“En om eerlijk te zijn snap ik dat ook wel een beetje. Er komt ontzettend veel op de boeren af, met stikstofproblemen en wat al niet meer. Als ze dan horen dat er in hun buurt misschien een Natura 2000-gebied bij komt, dan denken ze eerder aan de mogelijke beperkingen die dat voor hun bedrijven betekent, dan aan de waarde voor het landschap.”

Als vogelaar zou Poffers het geweldig vinden wanneer de vloeivelden het stempel Natura 2000 zouden krijgen. “Het is toch een soort geuzennaam. De provincie zou er de enorme waarde mee kunnen benadrukken. En het is natuurlijk de opening naar verschillende geldpotjes. Maar uiteindelijk is Natura 2000 volgens mij geen doel op zich.”

“Als het om de bescherming in de dagelijkse praktijk gaat, moeten we vooral ook naar de huidige rol van de boeren kijken. De reden dat hier zo ontzettend veel kleine zwanen en andere vogels slapen, is de grote hoeveelheid voedsel die ze in de directe omgeving op de akkers vinden. Als het sentiment omslaat en de regio gaat de vogels meer als last dan als lust zien, dan bereiken we helemaal niets. Belangrijker dan zo’n stempel Natura 2000 is volgens mij dan ook dat we met de hele regio de schouders onder dit waardevolle gebied zetten.”

Wanneer enkele tientallen kleine en wilde zwanen, zacht trompetterend het water van de Vloeivelden hebben opgezocht en de zon achter de horizon is verdwenen, rijdt Poffers zijn bezoek nog even langs de naastgelegen rivier De Vecht. “Als de ondiepe Vloeivelden bij strengere winters dichtvriezen, wijken de vogels soms uit naar de rivier”, vertelt hij. “En ook voor die Vecht moeten we nog vaak strijden. Zeker ’s zomers, wanneer veel te hard varende motorbootjes de laatste broedvogels uit de rivier jagen en de gemeente en de provincie doen alsof ze van niks weten.”

Poffers is vast besloten de overheden bij de les te houden, zoveel is zeker.