Oehoe / Shutterstock
Belangrijke vogelgebieden in Nederland opnieuw in kaart gebracht
Geplaatst op 25 oktober 2019
Vogelbescherming Nederland en Sovon Vogelonderzoek Nederland hebben bijna 20 jaar na de laatste inventarisatie de belangrijke vogelgebieden van Nederland weer op een rij gezet. Het vandaag gepubliceerde rapport Important Bird Areas in the Netherlands 2019 identificeert meer dan honderd belangrijke vogelgebieden (IBA's) in Nederland, waaronder een groot aantal nieuwe gebieden. Het rapport geeft ook aan dat het niet goed gaat met verschillende natuurgebieden, omdat vogelsoorten daar verdwenen zijn of nog maar in kleine aantallen voorkomen.
Nieuwe lijst met Nederlandse IBA's
Het rapport identificeert 106 IBA's in Nederland, evenveel als in het jaar 2000. Wel zijn er verschuivingen: 30 kleine IBA's zijn samengevoegd tot 8 grotere en er zijn 39 nieuwe gebieden. Daaronder bevinden zich gebieden voor soorten die zich de afgelopen twee decennia hebben gevestigd als broedvogels in Nederland, zoals de kraanvogel, de middelste bonte specht, de oehoe en de zeearend. Ook enkele grote gebieden in het Nederlandse deel van de Noordzee behoren tot de nieuw geïdentificeerde IBA's voor zee- en kustvogels (de Bruine Bank en de Hollandse Kust).
Het rapport benoemt daarnaast een aantal kandidaat-IBA's, waarvoor nader onderzoek nodig is om te bevestigen dat zij voldoen aan de criteria. Het gaat om vier gebieden op land en zes gebieden op zee, waaronder de Doggersbank en de Klaverbank. Bovendien is extra onderzoek nodig voor het identificeren van IBA's voor broedende weidevogels. De kerngebieden van de weidevogels zijn bekend, maar het is nog niet duidelijk of deze broedgebieden voldoen aan de IBA-criteria.
Achteruitgang van natuurgebieden
Helaas is de crisis in de biodiversiteit ook merkbaar in de belangrijke vogelgebieden. Het rapport laat namelijk zien dat een behoorlijk aantal van de eerder geïdentificeerde gebieden niet meer kwalificeert als IBA voor één of meer vogelsoorten. Daaronder bevinden zich zeventien gebieden die helemaal niet meer kwalificeren als IBA.
Voor de korhoen is er nog maar een gebied dat kwalificeert als IBA (Sallandse Heuvelrug), omdat deze vogel bijna is uitgestorven in Nederland. Ook voor andere rode lijst soorten als paapje en velduil kwalificeren minder gebieden als IBA. Grondig onderzoek is nodig om te bepalen wat de precieze oorzaken zijn van de achteruitgang van de populaties van de betrokken soorten in de betreffende natuurgebieden.
Belangrijke vogelgebieden in Nederland 2019
- Groen zijn samengevoegde IBA's die reeds in 2000 zijn geïdentificeerd;
- Geel zijn IBA's die hetzelfde zijn gebleven als in 2000;
- Blauw en omcirkelde gebieden zijn nieuwe IBA's.
Schaal kaart: 1:4.000.000. Bron: Esri Nederland.
Wat zijn IBA's?
IBA staat voor Important Bird and Biodiversity Area. IBA's zijn gebieden die van internationaal belang zijn voor het behoud van vogels. Het gaat daarbij om gebieden waar regelmatig grote aantallen vogels voorkomen en gebieden die van cruciaal belang zijn als broed-, voedsel- of rustgebied voor een of meer soorten vogels.
De identificatie van IBA's geschiedt op basis van erkende wetenschappelijke criteria die door BirdLife International zijn ontwikkeld. Toetsing van gebieden aan die kwantitatieve criteria gebeurt aan de hand van verzamelde informatie over de aanwezigheid en verspreiding van vogelpopulaties. BirdLife heeft zich ten doel gesteld om alle IBA's in de wereld te identificeren en ze goed te beschermen, effectief te beheren en waar nodig te herstellen.
Relatie met Natura 2000
IBA's spelen een belangrijke rol bij de aanwijzing van Natura 2000-gebieden voor vogels. Vrijwel alle in het verleden geïdentificeerde IBA's in Nederland zijn aangewezen als Natura 2000-gebieden. De nieuw geïdentificeerde IBA's komen in aanmerking voor toevoeging aan het Natura 2000-netwerk in Nederland.
Natura 2000-gebieden die geheel of gedeeltelijk niet meer aan de IBA-criteria voldoen, kunnen niet zomaar worden geschrapt, omdat de achteruitgang van de soorten niet het gevolg mag zijn van verslechtering door menselijke activiteiten, of door een gebrek aan instandhoudings- en herstelmaatregelen. Uitsluitend natuurlijke oorzaken kunnen ten grondslag worden gelegd aan het intrekken of wijzigen van Natura 2000-gebieden. Gedegen onderzoek is dus nodig waarom vogelsoorten hier zijn verdwenen.
Blijf op de hoogte
Lees nieuws en de mooiste artikelen op onze site. En ontvang maandelijks een selectie van de beste artikelen in je mail.
Vogelboeken en -gidsen
Ben je op zoek naar een goed boek over vogels of de natuur? Vogelbescherming heeft een uitgebreid en gevarieerd aanbod in onze winkel en onze webshop.
