Portugese BirdLife Partner in actie voor ‘onze’ grutto

Het stof rond de plannen voor de nieuwe luchthaven nabij Lissabon is in de afgelopen weken weer flink opgewaaid. De kans bestaat dat er niet één (zoals eerder het plan was) maar twee nieuwe luchthavens komen: een tijdelijke, die snel gebouwd en in gebruik genomen kan worden, en een grote luchthaven voor de lange termijn.

Voor de permanente luchthaven lijkt de meest kansrijke locatie een schietterrein in Alcochete. Hier is voldoende ruimte, ook voor eventuele uitbreiding in de toekomst. Goedkeuring hiervan, onder andere met een uitgebreid onderzoek naar milieueffecten, kan echter nog jaren op zich laten wachten.

Om die reden is de delta van de rivier de Taag (in Montijo) bekeken als locatie voor de luchthaven nu het oude vliegveld weer steunt en kraakt onder de vloed aan post-corona toeristen. Momenteel ligt er in dit gebied een klein, beperkt gebruikt militair vliegveld.

Het nabijgelegen natuurgebied wordt echter allesbehalve beperkt gebruikt! Hier leven jaarrond honderdduizenden watervogels. En het is een ware vogel-hub, want het gebied vormt een belangrijke rustplaats binnen de Oost-Atlantische trekroute – de route van onder andere het gros van de grutto’s in Europa. Zij strijken neer in de monding de Taag om te rusten, te eten en aan te sterken en vervolgens veelal verder te vliegen naar West-Afrika.

Het bedachte vliegveld in Montijo heeft verregaande gevolgen voor de natuurwaarden in het gebied. Niet alleen zal er natuurlijk leefgebied verloren gaan door de uitbreiding van landingsbaan en de bijbehorende infrastructuur, het zorgt ook voor een toename van de vervuiling van de rivier door bijvoorbeeld uitvloeiende brandstof.

Voor de grutto’s zit het grootste probleem in de verstoring: iedere keer dat grutto’s opgejaagd worden, verbruiken ze kostbare energie. Die energie hebben ze heel hard nodig voor de vervolgreis naar West-Afrika of broedgebieden in Nederland.

Alternatieven liggen voor de grutto’s niet voor het oprapen. Er ligt niet zomaar een ander gebied in de buurt dat als een geschikt rust- en foerageergebied voldoet. Daarnaast zijn grutto’s trouw aan hun vaste stek. Ze keren graag terug naar vertrouwde gebieden, ongeacht bedreigende veranderingen.

In 2020 spande Portugese BirdLife Partner SPEA samen met ClientEarth en andere Portugese natuurorganisaties een rechtszaak aan tegen de Portugese overheid (met steun vanuit Nederland). Maar niet alleen natuurorganisaties vinden dat plannen niet deugen, ook de Portugese openbare aanklager en zelfs het ANAC, de Portugese autoriteit in commerciële luchtvaart, zijn die mening toegedaan. Belangrijk argument tegen Montijo is dan ook de vliegveiligheid. Onlangs kwam naar voren dat een Portugese overheidsrapportage daarover in de besluitvorming te beperkt werd meegewogen.

De Portugese minister-president António Costa benadrukte eind vorige maand het belang van het nemen van een snelle beslissing, met inachtneming van politieke, technische, milieukundige en economische factoren. Gelukkig lijkt het erop dat de omvangrijke weerstand nu toch iets van soelaas biedt: de nadruk lijkt immers verschoven van Montijo naar Alcochete. Toch zijn er nog veel onzekerheden en is de strijd, helaas, nog lang niet gestreden.