Nog genoeg ruimte in Nederland voor kraanvogels

“Er is de afgelopen decennia veel geïnvesteerd in natte natuur, waardoor er nieuwe broedplaatsen zijn ontstaan. Ook de ‘nieuwe natuur’, op voormalige landbouwgronden die nu extensief worden beheerd, is een verrijking als voedselbron voor kraanvogels. In het intensieve landbouwgebied zie je steeds meer maïsteelt en de oogstresten daarvan zijn in herfst en winter erg in trek. Kraanvogels zijn echte alleseters. Op het menu staan ook vruchten, graszaden, wormen, libellen, slakken, kevers tot muizen, hagedissen en slangen aan toe.”

“Hier is veel geïnvesteerd in de ontwikkeling van hoogveen. De populatie kraanvogels zit in de lift. Het is begonnen in het Fochteloërveen in 2001 en daarna zijn andere gebieden bezet in Drenthe, Friesland, Overijssel, Gelderland en in 2018 is voor het eerst gebroed in Noord-Brabant en Limburg. In totaal ging het vorig jaar
om 32 paartjes.”

“Volwassen paren zijn erg honkvast en gebruiken hetzelfde territorium. Het vermoeden is dat hun kuikens, aangevuld met immigranten uit Duitsland verantwoordelijk zijn voor de groei in Nederland.”

“De eerste twee paren brachten in het Fochteloërveen jaren achtereen kuikens groot. Een broedsucces van ruim één kuiken per paar met een nest. Er was weinig concurrentie en veel meer rust in het veen dan nu, maar vooral ook rust in de foerageergebieden die aan het veen grenzen! Daarna kwamen er meer paren en nam de onderlinge concurrentie toe. Maar bovenal nam de recreatiedruk fors toe. In het Fochteloërveen is het broedsucces gedaald tot 0,25 kuiken per nest in 2018. Het broedsucces in Duitsland is een stuk hoger maar ook in andere Europese landen ligt het hoger dan hier.”

“Kraanvogels slapen en broeden in het hoogveen maar met kuikens zoeken ze eten in het landbouwgebied en de extensieve randzone van het hoogveen. Hiervoor moeten ze wegen en paden oversteken. In 2018 kostte dit pendelen tussen veen en de randzone twee kuikens het leven. In het Fochteloërveen zijn de laatste decennia vele kilometers wandel- en fietspad aangelegd. Dit komt de rust zeker niet ten goede. Er zijn hier zelfs nu nog plannen om een fietspad dwars door een foerageergebied van kraanvogels en toendrarietganzen aan te leggen. Echt onbegrijpelijk vind ik dat. En daarnaast in strijd met Europese regelgeving om soorten in Natura 2000-gebieden te beschermen en in stand te houden.”

“Er zijn nog genoeg natte heidegebieden met vennen en hoogveenrestanten waar ruimte is voor kraanvogels. Ik schat in dat er momenteel in Nederland wel ruimte is voor 100 tot 200 paar. Ik verwacht een toename in de Groote en Deurnse Peel. Ze gaan zich mogelijk ook vestigen op de Strabrechtse heide, in Kampina en in De Maasduinen. Het is afwachten wat er exact gaat gebeuren. Dat ligt voor een deel bij de beheerders van deze natuurgebieden. Recreatiedruk is in heel Nederland een groot knelpunt geworden, maar een taboe. Om voldoende rust te creëren moet er dus soms een paadje verdwijnen, of juist wat bomen en struiken worden aangeplant om een gebied geschikt te maken of te houden voor kraanvogels. Ook handhaving en toezicht zijn heel belangrijk.”

“Het gedrag van deze dieren boeit me. Een kraanvogel die plots plat op de grond gaat liggen – vermoedelijk om zo op een onderdanige manier conflicten met andere vogels uit de weg te gaan – of de vleugels strekt als hij schrikt van een vos of ree. Al hun handelingen hebben een betekenis. Door veel te kijken, leer je ze begrijpen en dan kun je pas effectief beschermen. Maar ook de roep tijdens de trek geeft nog steeds een adrenalinekick.”