Laten we het strand delen met de strandplevier

De strandplevier zoekt voedsel op een kenmerkende manier voor alle plevieren; het zijn ‘oogjagers’. Ze rennen een heel stuk om dan plotseling stil te staan, te kijken en een prooi te pakken. Met hun snavel pikken ze kleine schelpdieren en krabbetjes, kreeftjes, garnalen, slakjes en wormen. In het binnenland eten ze vaak insecten, zoals zandloopkevers.

Strandplevieren zoeken stranden op, maar niet uitsluitend. Ze zijn afhankelijk van leefgebied met een vergelijkbare structuur: kaal, zeer schaars begroeid, open en zandig. Zulk terrein vind je langs rivieren en op opspuitterreinen, gebieden die tot enkele decennia terug nog strandplevieren herbergden. Tegenwoordig vind je de strandplevier vooral aan de kust: op stranden, in jonge duinen en zoute inlagen en op kale en kortbegraasde kwelders. Terrein dat onder invloed van de zee staat. De dynamiek van water, wind en getij zorgt voor het ontstaan van steeds weer nieuwe, geschikte broedgebieden.

Broedplaatsen die niet direct onder invloed staan van de zee worden vaak snel ongeschikt door begroeiing, waarna de strandplevier het veld ruimt. Vooral in Zeeland en Zuid-Holland was dat goed te zien; na de voltooiing van de deltawerken, waarbij zeearmen werden afgesloten, verloor de strandplevier in korte tijd veel broedgebieden. Het instandhouden van dergelijke terreinen is bij ontbreken van de natuurlijke dynamiek kostbaar.

De strandplevier legt zijn eieren op de grond, tussen schelpen en steentjes, in een ondiep, met de borst gedraaid nestkuiltje. De eieren, jongen en ook de broedende strandplevier zelf, zijn zo goed gecamoufleerd dat je er eenvoudig aan voorbijloopt. Dat is dan ook precies de bedoeling van de strandplevier. Maar die tactiek werkt niet als het druk is op het strand: met wandelaars, honden, strandzeilers, badgasten en zelfs auto’s. De kans op verlies van het nest door vertrapping is dan levensgroot.

De vogels beginnen heus wel aan een nieuw nest, maar ook dat mislukt weer als het te druk is. Bij te langdurige of te frequente verstoring blijven de oudervogels te lang van het nest af en raken de eieren of jongen onderkoeld. Of ze worden opgegeten door roofdieren die hun kans schoon zien: meeuwen, kraaien, vossen. Veel in theorie geschikte broedgebieden zijn zó druk dat strandplevieren zich er niet eens vestigen. Met name langs de kust van Noord- en Zuid-Holland.

Ook op de nieuwe Rode Lijst staat de strandplevier weer in de categorie ‘Bedreigd’. Want de Nederlandse populatie blijft afnemen. In het midden van de jaren zeventig broedden er in ons land nog 900 paar strandplevieren, nu nog slechts 130 -145 paren. Het gros broedt in de zuidwestelijke Delta. Met de Grevelingen als het belangrijkste broedgebied, gevolgd door de Oosterschelde en de Voordelta. Op de Waddeneilanden broedt slechts een paar of 10.

In het buitenland laat aansprekend beschermingswerk zien dat de strandplevier nog te redden is. Zo lukte het in de Duitse Waddenzee in Sleeswijk-Holstein om de populatie weer te laten groeien, nadat ook daar de soort in een vrije val was beland. Deze vogels zouden in de toekomst weer in de Nederlandse Waddenzee kunnen gaan broeden!

In Noord-Amerika en Australië broeden plevieren zoals de dwergplevier en de zwartkopplevier op stranden. Hier zijn zogenaamde beach breeders-projecten opgezet, waarbij enthousiaste lokale vrijwilligers met professionele organisaties de plevieren beschermen op de broedplaatsen. En met succes! De sleutel hiervoor is het vergroten van de betrokkenheid en het draagvlak. Met touwen en informatieve borden worden broedplaatsen afgeschermd, maar het blijft hier niet bij. Vrijwilligers laten van een veilige afstand plevieren en hun jongen aan bezoekers zien en overtuigen hen van de noodzaak van de beschermingsmaatregelen, onder het motto: share the beach.

Geïnspireerd door deze buitenlandse voorbeelden wil Vogelbescherming heel graag de strandplevier, zo kenmerkend voor ons deltaland, uit het slop trekken. Zowel in de Delta, als op de Wadden. Samen met partijen die de bescherming van de strandplevier ook hoog op de agenda hebben staan, zoals Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Het Zeeuwse Landschap en Nationaal Park Oosterschelde.

Er zijn enkele concrete ideeën, zoals een mobiel vogelwachtershuisje voor vrijwillige vogelwachters; die kunnen bij een broedlocatie op Schouwen tekst en uitleg aan strandgasten geven. En er zijn plannen voor een heuse zoutpan aan de monding van de Westerschelde, waarbij er geëxperimenteerd kan worden met het scheppen van geschikt leefgebied voor de strandplevier. Een bijzonder spannend project, dat als het slaagt wellicht op meer plaatsen kan worden toegepast.

Het doel is natuurlijk om de vestigingsmogelijkheden voor de strandplevier én het broedsucces te vergroten. Het mooie is dat ook andere strandbroeders daarvan profiteren, zoals de bontbekplevier en de dwergstern. Het strand is van ons allemaal en als we het delen met de strandplevier; dan wordt het nóg leuker!