Kustvogels met succes aan de dijk gezet

Kustvogels broeden graag op kale plekken langs de kust. Op schorren, slikken, stranden en zandplaten. Daar maken ze een klein onopvallend nestkuiltje waarin ze hun goed gecamoufleerde eieren leggen. Veel van die kaalgeslagen broedlocaties ontstonden vroeger als vanzelf na stormen, overstromingen of door de werking van eb en vloed. Maar sinds de Nederlandse delta is getemd door de Deltawerken zijn er veel minder van dit soort onbegroeide broedplekken langs de kust. En de toenemende recreatie heeft de schaarste aan broedplekken alleen maar doen toenemen.

Om die nood te lenigen zijn er in 2023 met steun van Natuurmonumenten en Vogelbescherming drie schelpenstrandjes aangelegd in Zeeland. Twee aan de Oosterschelde en één aan de Westerschelde. En in 2024 volgen er nog twee. De schelpenstrandjes zijn een eerste concrete maatregel uit het Actieplan Deltanatuur 2050, dat mede op initiatief van Vogelbescherming is opgesteld. Wat deze schelpenstrandjes bijzonder maakt is dat ze buiten natuurgebieden liggen, langs drukke dijken en vaak in de buurt van de bebouwde kom.. Maar werkt het ook?

Nationaal Park Oosterschelde is samen met Natuurmonumenten nauw betrokken bij de aanleg van de schelpenstrandjes. We vragen Wilco Jacobusse - coördinator van het project bij Nationaal Park Oosterschelde – hoe het ervoor staat met de schelpenstrandjes.

Wilco Jacobusse: "Wat we in dit project samen met Vogelbescherming en Natuurmonumenten doen is best bijzonder. Er worden schelpenstrandjes opgehoogd die buiten bestaande natuurgebieden op openbaar terrein liggen. Precies daar waar voor vogels nauwelijks nestplekken te vinden zijn. Maar dat betekent ook dat het vaak drukke plekken zijn, dicht in de buurt van mensen."

"De schelpenstrandjes zijn helemaal niet zo groot. Soms maar dertig meter breed en drie meter diep. Maar de schelpenstrandjes liggen wel op bij vogels geliefde plekken, bij voorkeur in een aanspoelselhoek aan de dijkvoet, dichtbij de droogvallende slikken. We hogen de strandjes op met schelpen zodat ze niet onderlopen bij springtij. Tenslotte zetten we de strandjes in de broedperiode af met een flexraster en plaatsen we er een informatiebord bij."

De schelpenstrandjes liggen pal aan de dijk op openbaar terrein. Is dat niet gedoemd om te mislukken?

Wilco Jacobusse: "Dat zou je misschien denken, maar daar hebben we iets op bedacht. We werken hierbij nauw samen met de vogelexperts van Deltamilieu Projecten en bijna dertig vrijwilligers helpen ons met het inventariseren en beschermen van de strandjes. We gaan gesprekken aan met bewoners en recreanten, geven voorlichting en dragen ons enthousiasme voor deze vogels over. De betrokken vrijwilligers zijn van alle leeftijden."

"We betrekken schoolklassen uit de omgeving en vertellen hoe deze vogels soms helemaal uit Afrika naar Zeeland komen om op hun kleine strandje te komen broeden. Dat het bikkels zijn die in weer en wind pal aan het water hun jongen groot moeten zien te brengen. We nemen bewoners mee op kraamvisite als er jongen uit het ei zijn. Die aanpak werkt fantastisch. In Kattendijke, waar een van de strandjes ligt, hebben ze het in de dorpsvereniging inmiddels al over ‘onze bontbekplevieren’. Of neem het strand van Ouwerkerk. Midden op een bomvol strand met mensen, was een klein vierkant stukje afgezet rondom het nest van een bontbekplevier. Vier bontbekplevier-jongen zijn succesvol uitgevlogen en de recreanten op het strand vonden het fantastisch dat ze er getuige van konden zijn."

En hoe waren de resultaten in 2023?

Wilco Jacobusse: "De broedresultaten op de schelpenstrandjes waren boven verwachting. Op alle drie de schelpenstrandjes werd meteen in het eerste jaar gebroed. Dat is al heel bijzonder. Twee paar bontbekplevieren en een paar scholeksters brachten met succes jongen groot. Zelfs een kleine plevier probeerde het, maar dat paar heeft het uiteindelijk niet gered omdat het nest werd leeggeroofd. We hebben daarnaast belangrijke kennis opgedaan en dingen geleerd. Zoals dat de ei-fase vrijwel altijd goed gaat, maar dat de meest kritieke fase de kuikenfase is. Dat zou erop kunnen wijzen dat de kuikens nadat ze uit het ei zijn gekropen eigenlijk meer rust nodig hebben en het rustgebied groter zou moeten zijn. Maar dat moeten we nog verder onderzoeken hoor."

Een geslaagde pilot dus?

Wilco Jacobusse: "Absoluut! Het was in de Oosterschelde sowieso een goed jaar voor de bontbekplevier. Er werden meer dan 100 bontbekplevier-nesten geteld op de dijken en strandjes. Het lijkt erop dat de negatieve trend voor deze vogelsoort aan het ombuigen is. En daar dragen de nieuwe schelpenstrandjes aan bij. Een geweldig bijkomend resultaat van het schelpenstrandjes-project is ook de toename van het draagvlak en de bewustwording hier in Zeeland."

"Geweldig om te merken hoe groot het enthousiasme is bij het publiek voor dit project. We krijgen zoveel positieve reacties. Mensen voelen zich betrokken en willen voorkomen dat nesten verstoord worden. Ook het verhogen van de schelpenstrandjes blijkt een nuttige maatregel. Waar omliggende stranden werden overspoeld tijdens springtij en nesten wegspoelden, bleven onze verhoogde eilandjes droog en de nesten intact. Al met al een zeer veelbelovend begin. Ik ben ervan overtuigd dat we de kustvogels in Zeeland met het creëren van extra broedgelegenheid een serieuze duw in de rug kunnen geven. Zeker als we dit project nog verder kunnen uitbreiden!"

Overweeg je een grote gift voor een specifiek project zoals de schelpenstrandjes? Neem dan contact op met Sandra Peters, adviseur grote giften, via sandra.peters@vogelbescherming.nl.