De schoenbekooievaar, een grapjas

In de snelle, handgemaakte boot van Roger, mijn gids, kruisten wij het meer. In 45 minuten waren we bij het moeras waar we een overstap maakte op de veel kleinere, eveneens handgemaakte boot van Maria.

Maria, met mooi gevlochten paars haar, is de enige vrouwelijke vogelgids van Oeganda. Zij vertelde mij dat ze alles via ‘E-Bird’ heeft geleerd, omdat zoals ze me vertelde: “mijn man brengt geen geld in, hij geeft het alleen uit”!

Maria had een gespierde man mee, want de boot moest door de smalle kreekjes voort en dat kan alleen door te duwen met een stok. Ik begaf mij in een weelderige bedekte natte 'tuin', met duizenden paarse lelies en papyrus. Prachtig! Maria bleek een uitstekende gids. Na een uur zoeken zagen we een schoenbek! “Je hebt geluk”, zei ze. “Gisteren heb ik hem niet gezien.”

De vogel heeft een haast prehistorisch uiterlijk. Een schoonheid die lelijk is. Het is een enorme vogel die nog groter lijkt door de uit verhouding zijnde kop en bek. De vastgevroren grijns deed mij meteen denken aan de Joker uit de film Batman. Een grapjas!

Uiteraard heeft de bek een functie. De scherpe en lange hoek aan het einde is om grote vissen, zoals de Tilapia, vast te grijpen. Dat doet hij door te jagen als een reiger; helemaal stil staan en als de niets vermoedende vis binnen bereik is, razendsnel en krachtig toeslaan. De moerasplantjes worden met de ‘bijt’ meegenomen, maar worden zoals bij een pelikaan handig weggewerkt uit de zijkanten van de brede bek.

Dit schoenbekooievaar heeft genetisch gezien veel gemeen met reigers en pelikanen, meer dan met ooievaars. De veel kleinere en algemenere Hamerkop, ook een Afrikaanse bijzonderheid, is de meest verwante soort.

Maria vertelde dat de schoenbek in rust lang stil kan staan nabij mensen en dan wegvliegt. Zo was ook onze eerste waarneming. De vogel zat op een graspol, iets hoger dan de boot, voordat hij plotseling weg vloog. We hadden geluk, want hij ging naar het vrouwtje iets verderop.

Twee verliefde schoenbekken! Ze maakten een zacht klikkend geluid, zoals een langzaam draaiende houten ratel. We bleven op gepaste afstand en genoten zeker 15 minuten van het schouwspel. Ineens vloog het mannetje voor ons langs. Dat had Maria nog nooit meegemaakt. Meestal zie je alleen hun achterwerk. Ik was net niet snel genoeg, maar wist dat het vrouwtje zou volgen. Ik was er met mijn fototoestel klaar voor!

Mijn hotel bleek ook een vogelparadijs! Omdat ik mijn 'doelsoort' binnen een halve dag had gezien, kon ik in alle rust van de andere vogels genieten. 40 bonte ijsvogels hadden holletjes gemaakt in de tuin. Wat een drukte! Arenden, gieren, ibissen, turacos, prachtige zangvogels met briljante kleuren en een Afrikaanse boomvalkfamilie hielden mij vier dagen lang bezig. Dat is pas echt werken!