De buizerd: een buitengewoon gewone jager

De buizerd is de meest algemene roofvogel van Nederland, met zo’n 11.500-15.000 broedparen. In voor- en (vooral) najaar trekken nog eens tienduizenden ‘extra’ buizerds door (het oosten van) ons land. En in de winter wordt onze populatie aangevuld – soms bijna verdubbeld – met overwinteraars van elders. Buizerds zijn hierdoor het hele jaar door aanwezig en vrijwel overal in Nederland aan te treffen. In de wintermaanden vind je ze met name in het landelijk gebied, vaak dus zichtbaar vanuit de auto, bus of trein of vanaf de fiets. Broeden doen buizerds vooral in het buitengebied waar meer dan een paar bomen bij elkaar staan.

Bij Vogelbescherming krijgen we vaak vogelfoto’s toegestuurd met de vraag of het een arend kan zijn. Meestal kunnen we daarop antwoorden dat het een buizerd is. En anders een sperwer, in het geval de vogel in een tuin zit. Want de buizerd komt vaak voor én vertoont een enorme variatie in verenkleed. Van bijna wit tot volledig donkerbruin, en alles daar tussenin. Daarnaast zijn vrouwtjesbuizerds flink groter dan de mannen. Maar de meeste arenden zijn echt nog veel groter dan een buizerd. Verwarring ligt vooral daarom voor de hand met de verwante ruigpootbuizerd en wespendief. En ondanks dat het geen enorme roofvogels zijn, zijn buizerds toch indrukwekkende vogels. Vooral in vlucht kunnen ze groot lijken.

In de jaren ’60 van de vorige eeuw ging het heel slecht met de meeste roofvogels in Nederland (en de rest van Europa). Indirecte vergiftiging door pesticiden in de landbouw was de grootste boosdoener. Toen het gebruik van deze middelen werd verboden, de bossen bovendien rustiger oud konden worden (belangrijk als nestgelegenheid) en roofvogelvervolging meer en meer tot het verleden behoorde, ging het de buizerd steeds meer voor de wind. Daarnaast verloren ze hun schuwheid wat en gingen vaker in kleine bosjes broeden. Te bedenken dat in 1932 nog gewag werd gemaakt van vijf broedparen in Nederland, mogen we zeker van een succesverhaal spreken!

Buizerds zijn veelzijdige jagers die meerdere soorten vogels en zoogdieren tot hun prooidieren rekenen, aangevuld met amfibieën, reptielen en vissen. En ook voor aas draaien ze hun poot niet om. Konijnen zijn de belangrijkste prooien, gemeten naar het gewicht. Verder worden postduif, spreeuw, mol en veldmuis relatief veel gevangen. Een veel gebruikte jachttechniek bestaat uit wachten (in boom of op paal) om verrassend snel toe te slaan als een prooidier zich vertoont. Ze deinzen er zelfs niet voor terug om een havik zijn/haar prooi afhandig te maken. Hun veelzijdigheid als jager zien we terug in de veelheid aan leefgebieden waar de soort voorkomt. Vrijwel overal valt er wel iets te halen voor ze. Ook dat verklaart een deel van het succes van de buizerd in Nederland.