Boekentip: Gewilde Dieren

De ooievaar was een van de eerste diersoorten die in Nederland geherintroduceerd werden. Daarna volgden vele anderen. Niet alleen vogels, maar ook bevers, veldparelmoervlinders, beekprikken, knoflookpadden, zelfs bosmieren en nog veel meer. Over herintroducties van dieren in Nederland verscheen recent een boek. We vragen Louis van Oort, eindredacteur van het boek Gewilde dieren, om een toelichting. We kennen Louis ook als projectbegeleider van Beleef de Lente.

Waarom een boek over vaak besproken en bekritiseerde herintroducties?

“Eigenlijk heel simpel, omdat er nog geen bundeling was over alle herintroducties,” zegt Louis. “Wel van individuele soorten, maar wij wilden een vrij compleet overzicht geven van zowel vissen, insecten en amfibieën als vogels en zoogdieren. Tegelijkertijd wilden we al die bevlogen natuurbeschermers eer aandoen. Mensen die met bloed, zweet en tranen zich inzetten om een bepaalde soort te behouden.”

Bij elke herintroductie zijn voor- en tegenstanders, moet je het dan wel doen? Louis: “We leven in een cultuurlandschap waar weinig meer echt wild is. Het allerbelangrijkste is dat de leefomgeving van dieren zo optimaal mogelijk is. Vervolgens kun je dan gaan zitten wachten totdat beoogde soorten weer eens een keer terugkomen. Soms moet je gewoon een handje helpen, dat ben je de natuur verschuldigd.”

In jullie lijvige boek worden slechts drie vogelsoorten (raaf, ooievaar, korhoen) besproken. Hoe zit dat? “In het algemeen kunnen vogels heel goed voor zichzelf zorgen,” legt Louis uit. “Vogels kunnen vliegen en zich gemakkelijk verplaatsen. Voor heel veel andere dieren geldt dat niet. Komt een vogelsoort onder een absolute minimumgrens dan kan herintroductie juist dat zetje in de goede richting geven.

De ooievaar is het mooiste voorbeeld. Het ooievaarsproject kende ook binnen Vogelbescherming zelf voor- en tegenstanders. Gelukkig hebben gedreven bestuursleden en medewerkers doorgezet. Het succes van meer dan 1000 broedparen had niemand kunnen denken! Maar zeker zo belangrijk was het indammen van DDT-gebruik en het verbeteren van het leefgebied via ‘Ruimte voor de rivier’. Verandert er niks aan de biotoop dan heeft het geen zin. De ooievaar is het mooiste voorbeeld dat een herintroductie zinvol kan zijn. Daarmee is het het vlaggenschip van alle herintroducties.”

Op stoom geraakt gaat Louis door. “De raaf ging de ooievaar voor en is de eerste geherintroduceerde soort in Nederland. Ook daar was veel kritiek op, want kraaiachtigen liggen niet lekker. Dankzij jarenlange inzet vliegen er nu weer op meerdere plaatsen raven rond.

Het korhoen is een geval apart. In de tweede helft van de vorige eeuw verdween de soort op bijna alle plaatsen, totdat er alleen op de Sallandse Heuvelrug nog enkele overbleven. Met de kennis van toen werd het gebied aangepast, door onder andere heide terug te brengen. De jongen die in die tijd werden geboren stierven door gebrek aan insecten. Inmiddels lijkt men meer grip te krijgen op wat er moet gebeuren en daarom zijn de herintroducties gestart. In Noorwegen werden met vergunning korhoenders gevangen en via sneltransport naar de Sallandse Heuvelrug gebracht en binnen vierentwintig uur vrijgelaten. Men neemt nu maatregelen waardoor het insectenaanbod zal toenemen. Als overbrugging naar een zelfstandige populatie moet je de soort dan een handje helpen.”