BirdLife boekt succes voor de albatros

Weinig vogels spreken zo tot de verbeelding als albatrossen. Met hun meterslange, stijve vleugels glijden ze moeiteloos over metershoge golven in de Zuidelijke oceanen. Stormen met orkaankracht krijgen deze majestueuze groep vogels er niet onder. Niet voor niets kijken zeezeilers en andere zeelieden met ontzag naar albatrossen.

De bewondering voor albatrossen heeft niet kunnen voorkomen dat veel albatros-soorten bedreigd worden. Van de tweeëntwintig soorten zijn er vijftien wereldwijd bedreigd, waaronder de reuzenalbatros, een gigant met een spanwijdte van ruim 3,5 meter. De evolutie heeft de albatros tot de koning van het zeeluchtruim gemaakt, maar dat nekt ze nu in het antropoceen.

De vogels hebben te lijden onder een reeks door de mens gecreëerde bedreigingen. Ze schrokken alles wat op het oppervlakte van de zee drijft naar binnen. Tot voor kort weinig risicovol, maar nu leidt het tot magen vol plastic. Albatrossen broeden veelal op afgelegen eilanden zonder natuurlijke vijanden. Maar door de mens geïntroduceerde ratten en katten doden de volstrekt weerloze jongen die veelal eenzaam wachten op hun ouders, die ver op zee voedsel zoeken. En als die ouders er wél zijn maakt het geen verschil: ze weten simpelweg niet hoe hun jong te verdedigen. Sterker nog, ook volwassen vogels worden soms zelf gepakt door een simpele huismuis. En dan is er het grote gevaar ver op zee. Vogels verdrinken aan de vishaken van de longline (langelijn) visserij.

Wat de Amerikanen omschrijven als collateral damage, onbedoelde nevenschade, is wat albatrossen overkomt bij de langelijnvisserij. Met kilometers lange lijnen, vol haken met inktvis als aas, wordt op onder andere tonijn gevist. Albatrossen, zuidelijke reuzenstormvogels en andere grote zeevogels zien het aas vlak onder het zeeoppervlak en duiken een verdrinkingsdood tegemoet. Vissers hebben niets aan de dode vogels; het kost ze slechts aas en ergernis.

Het aantal albatrossen en andere zeevogels dat verdrinkt aan een vishaak is enorm. Jaarlijks maar liefst 700.000; voor soorten die al onder druk staan een groot aantal. Bovendien planten albatrossen zich heel langzaam voort, dus een populatie herstelt zich slechts langzaam. De reuzenalbatros broedt bijvoorbeeld om het jaar en brengt dan slechts één jong groot, áls het al lukt. De ‘bijvangst’ van zeevogels is betrekkelijk gemakkelijk te voorkomen. Dat maakt deze onnodige dood des te pijnlijker.

BirdLife vond uit dat door de vishaken snel naar grotere diepten te laten zinken en door afschrikwekkende vlaggetjes boven de vislijnen te laten wapperen de vogels niet of nauwelijks meer naar het aas happen. Zo’n vijftien jaar geleden startte BirdLife met de zogeheten Albatross Task Force. Stoere meiden en jongens die met de laarzen aan op de vissersschepen vissers trainen in het ‘vogelvrij’ vissen. Maar ook in (mantel)pak op de burelen van overheden pleiten voor wet- en regelgeving om de zeevogels te redden. En met succes.

Het beschermingswerk van BirdLife voor de albatros en andere zeevogels is een groeiend succes. Steeds meer landen op het Zuidelijk halfrond nemen maatregelen om zeevogels te redden van de dood aan vishaken. Van Nieuw-Zeeland tot Chili tot Namibië. In een groot aantal landen werkt de Albatross Task Force direct samen met de visindustrie om de ‘bijvangst’ te reduceren. Het werk van BirdLife voor zeevogels van de zuidelijke oceanen beperkt zich niet tot de zee. Ook het bestrijden van ratten en andere geïntroduceerde predatoren op eilanden hoort tot de inspanningen. De Rode Lijst toont het succes. Stonden een decennium geleden nog 19 van 22 albatrossoorten op die lijst, nu zijn dat er 15.

Begin dit jaar werd een megasucces voor de Albatross Task Force in Namibië bekend. Onderzoek wees uit dat de Namibische vogelbeschermers er in tien jaar tijd in waren geslaagd om het aantal slachtoffers van de langelijnvisserij met maar liefst 98% terug te brengen. Dat betekent dat er jaarlijks 22.000 albatrossen en andere zeevogels worden gered! Namibië behoorde tot enkele jaren geleden nog tot de landen waar de meeste langelijn-slachtoffers vielen, waaronder de bedreigde Atlantische geelneusalbatros.

Het succes van BirdLife’s voor de albatros straalt een heel klein beetje op ons af. Vogelbescherming heeft in de eerste jaren dat de Red de Albatros-campagne startte veel financiële ondersteuning gegeven. Ook aan de financiering van de Task Force in Namibië heeft Vogelbescherming door steun van leden en een bijdrage van de Adessium Foundation substantieel kunnen bijdragen.