Navigatie overslaan
Fuut afval / Paul de Heij Fotogalerij Alle berichten
Fuut afval / Paul de Heij Fotogalerij Jeanet van Zoelen

Door Jeanet van Zoelen
Medewerker Vogelbescherming

Zwerfafval = vogelleed

Geplaatst op 17 maart 2025

Het is soms bijna niet aan te zien. Hoe vogels vastzitten in zwerfafval, het aan hun jongen voeren, of er dood aan gaan. Maar, die vreselijke beelden helpen bij het besef dat het tij moet keren. Help jij?
Huismus verstrikt in zwerfafval / Pleun Jansen Huismus: verstrikt en gestorven... Huismus verstrikt in zwerfafval / Pleun Jansen

Loop je lekker in je pauze door het park, slingeren de chips-zakken en sigarettenpeuken opdringerig in het rond. Ruim je ze op? Of lijkt het onbegonnen werk? Goed om te weten is dat mensen minder snel afval achterlaten in een schone omgeving. Opruimen is dus niet alleen voorkomen dat de plastic soep verder gevuld raakt, maar ook voorkomen dat er meer afval bij komt.

Vogelasiels: verstrikte vogels geen uitzondering

(Plastic) zwerfafval veroorzaakt grote problemen voor het milieu en onze gezondheid. Veel dieren, waaronder vogels, lijden er zeer direct onder. De vogelasiels en vogelopvangcentra krijgen steeds vaker met de slachtoffers te maken. Vogelasiel de Fugelspits in Moddergat: “Zwerfafval wordt voor steeds meer dieren een probleem. Vogels die verstrikt raken in netten of visgerei, of met een buik vol plastic zitten, zijn al lang geen uitzondering meer.”

Willeke van den Heuvel, Wildopvang Delft: "Onlangs kregen we een nijlgans binnen. Hij had een vishaak ingeslikt en de draden zaten om zijn poten. We hebben direct geopereerd, aangezien de haak vastzat in de luchtpijp en de gans dreigde te stikken. Gelukkig knapt hij snel op en heeft alweer het hoogste woord. We laten hem binnenkort vrij."

 

Ooievaar afval / Janine Kerste Pas op ooievaartje, dat is geen dikke pier, maar een elastiek!! Ooievaar afval / Janine Kerste

Post-elastieken

Maar er is meer ellende dan plastic. Aard Langenberg van Vogelasiel De Houtsnip in Hoek van Holland benadrukt dat bijvoorbeeld ook postelastieken een probleem zijn. “Vele postbezorgers zijn nonchalant met postelastieken, waardoor een aanzienlijk aantal op straat belandt. Als de elastiekjes nat worden door de regen, worden zij door vogels nogal eens voor wurmen aangezien en opgegeten, vaak met kwalijke gevolgen.”

Arda van der Lee, van STORK in Ankeveen bevestigt deze observatie. "Toevallig kreeg ik deze week bericht van 2 jonge ooievaars, die gestorven zijn doordat hun maag vol zat met elastiekjes. Waarschijnlijk zijn die door de ouders als voedsel (regenwormen) naar het nest gebracht. Ze zijn gevonden en onderzocht in Avifauna. Dit komt vaker voor."

Kerkuil afval / dieballongaatnietop.nl Kerkuil in wensballon: dieballongaatnietop.nl Kerkuil afval / dieballongaatnietop.nl
Zeekoet / dieballongaatnietop.nl Verstrikte zeekoet: dieballongaatnietop.nl Zeekoet / dieballongaatnietop.nl

Die ballon gaat niet op

Ook het oplaten van (wens)ballonnen blijft een bron van zwerfafval en dode vogels. Als ballonnen hun maag of darmen verstoppen, sterven ze van de honger. Verder raken vogels vaak verstrikt in linten en touwtjes van ballonnen, wat zorgt voor veel pijn en ongemak, vaak met uiteindelijk de dood tot gevolg. Dat doet afbreuk aan de symboliek. Gelukkig krijgen steeds meer gemeenten een ontmoedigingsbeleid voor het massaal oplaten van ballonnen. Op de website www.dieballongaatnietop.nl leest je er meer over.

Afval uitspugen in een braakbal

De ene vogel kan beter tegen het binnenkrijgen van afval dan de andere. Veel soorten meeuwen maken bijvoorbeeld iedere dag een braakbaal met onverteerbare delen, net als uilen. Zij werken dus een groot deel van het plastic weer naar buiten. Anders is dat met stormvogels. In de Noordzee hebben tegenwoordig het merendeel van de dood gevonden stormvogels plastic in hun maag…

Zilvermeeuw / Shutterstock Veel soorten meeuwen maken dagelijks een braakbal (net als uilen) en raken zo weer wat plastic kwijt. Zilvermeeuw / Shutterstock

Geef het goede voorbeeld

Help vogelleed voorkomen en help daarmee ook jezelf. Want plastic afval is onverwoestbaar: het verdwijnt niet. Het breekt wel op in steeds kleinere deeltjes, waardoor niet alleen dieren het binnen krijgen, maar mensen uiteindelijk ook. Dus, geef het goede voorbeeld en ruim elke dag wat op. Maak jezelf niet gek, probeer niet de hele wereld in je eentje schoon te krijgen, maar ga voor bijvoorbeeld twee items per dag. Als iedereen dat doet, scheelt het een berg.

Vrijwilligers dierenambulance / Adri de Groot vogeldagboek.nl Veel dank aan de harde werkers van de vogelasiels en opvangcentra, die redden wat er te redden valt. Vrijwilligers dierenambulance / Adri de Groot vogeldagboek.nl

Blijf op de hoogte

Lees nieuws en de mooiste artikelen op onze site. En ontvang maandelijks een selectie van de beste artikelen in je mail.

Aanmelden Vogelnieuws

Biologische planten in onze webshop

Vogelbescherming heeft verantwoorde, biologische planten, zaden en bloembollen geselecteerd die vogelvriendelijk zijn. Goed voor insecten en vogels en biodiversiteit.

Ontdek de biologische planten