Vogelakkers / Jules Bos
Vogelakkers
De biodiversiteit in het agrarische gebied staat al jarenlang onder zware druk. Er bestaan nauwelijks goede voorbeelden van oplossingen die hebben geleid tot herstel van soorten op populatieniveau. Veel van de huidige maatregelen zijn maar beperkt effectief. Bovendien zijn ze erg duur. De noodzaak tot het ontwikkelen van effectieve en efficiënte vergroeningsmaatregelen is dus groot. Daarbij moeten dergelijke maatregelen goed inpasbaar zijn in de agrarische bedrijfsvoering. De ‘Vogelakker’, een volveldse combinatie van meerjarige eiwitgewassen (luzerne op de kleigronden, rode klaver op de zandgronden) en beheerde braakstroken lijkt aan deze wensen tegemoet te komen.
Onderzoek heeft aangetoond dat de Vogelakkers zowel ’s zomers als ’s winters door zeldzame en bedreigde soorten als veldleeuwerik, velduil, grauwe en blauwe kiekendief en andere karakteristieke soorten van de open akkergebieden gebruikt worden om in te nestelen of te foerageren. De ‘Vogelakker’ is in Groningen en Flevoland ontwikkeld door Grauwe Kiekendief-Kenniscentrum Akkervogels.
Velduil en blauwe kiekendief
Vogelbescherming en Grauwe Kiekendief-Kenniscentrum Akkervogels hebben samen met boeren en terreinbeheerders verspreid over het Waddengebied 150 hectare Vogelakkers aangelegd. Daarmee maken velduil en blauwe kiekendief meer kans om te overleven in de Wadden. De Vogelakkers herbergen veel muizen en werken daarom als magneten op muizeneters.
Het project wordt financieel gesteund door het Waddenfonds met een subsidie van circa 1 miljoen euro. Ook de leden van Vogelbescherming droegen ruimhartig bij. Naast verbetering van leefgebied gaan we ook onderzoek doen naar hoe de blauwe kiekendief verschillende habitats in het Waddengebied benut. Dat biedt hopelijk een duidelijker inzicht in de belangrijkste knelpunten voor deze vogel gedurende het jaar. Daarnaast wil het project onderzoeken welke maatregelen in de duinen nodig zijn, om blauwe kiekendief en velduil er weer perspectief te bieden.
In 2013 vond een Themadag plaats over de Blauwe Kiekendief en Velduil, vooral voor beheerders uit duin- en kustgebieden. Om kennis te delen, maar vooral ook om in actie te komen voor velduil en blauwe kiekendief.
Onderzoek werking Vogelakkers
Tussen 2015 en 2018 vond onderzoek plaats naar het effect op biodiversiteit en de landbouwkundige inpasbaarheid van meerjarige vogelakkers in drie gebieden. Grauwe Kiekendief-Kenniscentrum Akkervogels en het Louis Bolk Instituut voerden het onderzoek uit op Texel en in Groningen en Flevoland. De projectleiding lag bij Vogelbescherming. De opdrachtgever was het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Het eindrapport kunt u op deze pagina downloaden. Het is bedoeld voor beleidsmedewerkers van provincies en gemeenten, voor agrarische natuurverenigingen, ecologische adviesbureaus en iedereen die professioneel bezig met het wel en wee van akkervogels.
Het rapport kent een uitgebreide samenvatting waarin de auteurs ingaan op wat vogelakkers zijn, welke effecten gemeten werden op bodemkwaliteit, bovengrondse en ondergrondse biodiversiteit. Speciale aandacht is er voor de ontwikkeling van de muizenpopulaties en de vogelstand op deze akkers.
Het nieuwe rapport staat ook stil bij het beheer van de vogelakkers. En verder worden ideeën gelanceerd voor eventuele verbeteropties. De schrijvers van het eindrapport zien weinig tot niets in kortlopende vogelakkers, omdat de muizenpopulaties hierin niet de tijd krijgen zich voldoende te ontwikkelen. En dat blijft de hoofddoelstelling van vogelakkers.
De Europese Commissie heeft het concept ‘Vogelakkers’ intussen geaccepteerd als vergroeningsmaatregel in de landbouw. Hiermee is zowel in de 1e pijler (inkomensondersteuning) als in de 2e pijler (agrarisch natuur- en landschapsbeheer) van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) de ‘Vogelakker’ voor akkerbouwers een serieuze optie geworden om de vergroening op bedrijfsniveau vorm te geven. De komende jaren zullen de bedrijfseconomische aspecten, de ecologische effectiviteit en de agrarische inpasbaarheid worden beoordeeld.
