Strandplevier
Kentish Plover, Anarhynchus alexandrinus - Plevieren (Charadriidae)
Rode lijst
De strandplevier is een zeldzame broedvogel van vooral kustgebieden. Prefereert daarbij open, zandige plaatsen als stranden en zandplaten. Staat op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Strandplevieren zijn veel lichter dan bontbekplevieren, die algemener zijn. Het voedsel van deze oogjager bestaat uit insecten, kreeftachtigen, spinnen en andere diertjes.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Klein en lichtgekleurd pleviertje dat lange stukken rent. Zwarte snavel en poten. Geen borstband, maar zijborstvlekken. Mannetje opvallender getekend dan vrouwtje, met bruingeel petje en opvallend zwart vlekje op het voorhoofd.
Geluid
Kort rateltje en een zacht fluitje.
15-17 cm, spanwijdte 42–45 cm
Cursus Vogels in Nederland
Leefwijze
Broeden
Territoriaal. Solitair broedend of in losse 'kolonies' (nesten op enkele meters afstand van elkaar mogelijk), en dan vaak met dwergsterns samen. Nest een kuiltje in de grond, bekleed met wat schelpjes of steentjes. Eileg vooral in mei. Eén broedsel per jaar, meestal 3 eieren, broedduur 23-29 dagen, jongen (nestvlieders) na 27-31 dagen vliegvlug; worden door beide ouders gevoerd.
Leefgebied
Nestelt in open kustgebieden met veel dynamiek en weinig vegetatie, vooral op nieuw aangelegde eilanden, in jonge duintjes, zeer kort gegraasde kwelders, rustige stranden, soms op bouwterreinen etc. Natuurlijk broedbiotoop in het kustgebied in primaire duinen, strandvlaktes en permanent drooggevallen zandplaten, schelpenstrandjes, schelprijke hoge delen van schorren en kwelders. Niet gebonden aan zoute milieus, maar de binnenlandse broedplaatsen in het IJsselmeergebied en op bouwterreinen in West-Nederland zijn inmiddels verlaten. Foerageert met kuikens in of nabij broedgebied. Op het strand bij voorkeur tussen aanspoelsel van zee. Volwassen vogel kan verder van broedgebied foerageren op slikken en zandplaten.
Voedsel
In binnenland vooral insecten (kevers, vliegen), ook slakjes, spinnen en vlokreeftjes. In brak en zout leefgebied vooral garnalen en krabbetjes, wormen (zeepieren) en slakjes. Oogjager, zoekt voedsel op typische plevierenmanier: lopen-stilstaan-pikken etc. Pikt voedsel van de grond of in bovenste laag van de bodem.
Vogeltrek
West-Europese broedvogels overwinteren vooral in Zuidwest-Europa en mogelijk in Noord- en West-Afrika. Trekt gelijk na grootbrengen jongen weg (vanaf eind juni), eerst om te ruien. Najaarstrek begint in september. Aankomst in broedgebieden vanaf eind april tot in mei. Trekt vooral 's nachts.
Verspreiding en aantal
zeer schaarse broedvogel | wegtrekkend | doortrekker in zeer klein aantal
De aantallen strandplevieren nemen al decennia sterk af.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 205-220 (in 2023) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 1-2 (in 2016-2021) |
| Doortrekkers | 110-200, jul,mei (in 2016-2021) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Zeldzame broedvogel en doortrekker. Beste kansen om strandplevieren te zien, zijn er in de noordelijke Delta en op de oostelijke Waddeneilanden.
In Europa
Broedvogel van continentale kust van Atlantische Oceaan van het Iberisch Schiereiland tot in Denemarken en Duitsland. Ook langs de Middellandse Zee, in Oost-Europa (onder meer Oekraïne) ook in binnenland.
Meer informatie
Bescherming
De strandplevier staat op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels als 'bedreigd'.
Op Europees niveau niet sterk bedreigd, maar dit geldt wel voor de nabijgelegen West-Europese populaties. In Nederland sterk afgenomen, met 75% sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw. Het broedsucces van strandplevieren is structureel te laag. De drukte op de stranden, die vroeger een belangrijk broedgebied van de soort vormden, is enorm groot geworden. Door gebrek aan kustdynamiek groeit geschikt broedgebied te snel dicht en ontstaan te weinig nieuwe broedgebieden. Hierdoor verdwijnt in toenemende mate het natuurlijke leefgebied van de strandplevier, zowel in de Delta als op de Wadden. Ook opgespoten terreinen groeien snel dicht.
Rode Lijsten bevatten soorten die bedreigd worden of kwetsbaar zijn. Rode Lijsten hebben geen officiële juridische status, maar hebben in de praktijk wel een belangrijke signaleringfunctie. Voor deze soorten geldt een hogere prioriteit bij het nemen van actieve beschermingsmaatregelen, bijvoorbeeld door hun leefgebieden te verbeteren. Download het Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN–criteria.
Wat wij doen
De strandplevier is doelsoort van het Beschermingsplan Duin- en Kustvogels en het Actieplan Bedreigde Vogels. Ook het programma Rust voor Vogels, Ruimte voor Mensen is gericht op bescherming van onder meer de strandplevier. Het zorgt voor veilige broed-, rust- en foerageerplekken voor vogels in het Waddengebied in combinatie met verantwoord vogeltoerisme.
Wat kun jij doen
Opvoeren van kustdynamiek in buitendijkse gebieden en voeren van natuurlijk peilbeheer zodat herstel en ontwikkeling van primair habitat plaatsvindt, zoals slufters, natte kwelders, eilandjes en zoutmoerassen. In het Grevelingenmeer kan bijvoorbeeld het oppervlak geschikt broedgebied voor kustbroedvogels aanzienlijk vergroot worden. Dat kan met behulp van peilwisselingen (hoger peil in winter, lager peil in voorjaar en zomer) waardoor de successie in de laaggelegen gebieden wordt tegengegaan. Omdat het Grevelingenmeer zout is, gaat de successie hier minder hard dan in zoet water, wat dit meer bij uitstek geschikt maakt voor dergelijke maatregelen.
Aanvullende maatregelen voor de bescherming van strandplevier zijn: beperkte openstelling van geschikt broedgebied voor mensen en vee en het scheppen van strandreservaten, waar de toegang sterk beperkt wordt. De terugkeer van de strandplevier langs de meeste van onze stranden lijkt onwaarschijnlijk, gezien de grote recreatieve belangen. Toch is het wenselijk om hier en daar strandreservaten in te richten.
U kunt meehelpen als vrijwillige Vogelwacht op de stranden.
Meer weten?
Actuele berichten
- Strandbroedersucces in Zeeland
- Vogels herkennen: kleine plevier vs. bontbekplevier vs. strandplevier
- Rekening houden met vogels op dijken
- Vrijwilligers maken ruimte voor strandbroeders
Downloads
- Strandplevier - artikel Vogelnieuws 2013-04 (pdf, 140 Kb)
- Actieplan Bedreigde Vogels (pdf, 1.95 Mb)
- Beschermingsplan duin- en kustvogels, basisrapport deel A (pdf, 1.80 Mb)
- Beschermingsplan duin- en kustvogels, basisrapport deel B (pdf, 6.90 Mb)
- Steun voor de strandbroeders (pdf, 5.35 Mb)
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Wet- en regelgeving
De strandplevier is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn strandplevieren beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de strandplevier wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van strandplevieren zijn niet standaard het gehele jaar beschermd. In sommige provincies kunnen de nesten wel jaarrond bescherming genieten als zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen.
Verschillende natuurgebieden die door strandplevieren worden gebruikt als broedgebied, foerageergebied of slaapplaats, zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. Het gaat onder andere om de Duinen Goeree & Kwade Hoek, Duinen Terschelling en Waddenzee. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal