De 60-uur vogelrace van Nonggang

Of ik mee wilde doen aan een vogelrace van 60 uur in Zuidoost-China? Doel is dan om in 60 uur zoveel mogelijk vogelsoorten waar te nemen. Het was een vraag van Jean Wang, een Chinese agent van internationale vogelreisorganisaties die ik vanuit mijn tijd als reisleider kende. Ze was betrokken bij de organisatie van vogelkijkevents die jaarlijks in enkele van de beste Chinese vogelgebieden plaatsvonden.

Doel van deze evenementen was om de vogelaarsgemeenschap in China met elkaar te verbinden, van elkaar te leren en vooral de lokale bevolking in de betreffende gebieden te betrekken en die te helpen bij vogelbescherming en de financiële kansen die het kan bieden. Met andere woorden, het bevorderen van Chinees ecotoerisme.

De meeste van de natuurgebieden waar de evenementen worden gehouden, zijn bij veel buitenlandse vogelaars wel bekend, zoals het beroemde Poyangmeer waar bijna de gehele oostelijke populatie van de ernstig bedreigde Siberische kraanvogel overwintert.

De vogelrace waar ik voor werd gevraagd, had als ‘poëtische’ naam de ‘3th International Birding Race in Longzhou China 2019’ gekregen en zou plaatsvinden op een plek ver buiten de gebaande vogelaarspaden: de omgeving van het Nonggang-natuurreservaat in het departement Longzhou, onderdeel van de provincie Guangxi, direct gelegen aan de grens met Vietnam. Het was een gebied waar sowieso bijna geen buitenlanders kwamen. Het was dan wél weer de plek waar in 2006 twee Chinese onderzoekers, Zhou Fang en Jiang Aiwu, tegen een onbekende babbler-soort aanliepen. Ze vernoemen de vogel naar het reservaat waar ze ’m vonden: de Nonggang Babbler.

Een van de redenen waarom deze soort nooit eerder was waargenomen, had ongetwijfeld te maken met het type habitat waartoe de Nonggang Babbler zich beperkt, namelijk karststeengebergte. Van oudsher een minder goed onderzocht habitat, want vaak ontoegankelijk terrein en de variatie in soorten is er ook minder uitbundig dan in ‘echt’ tropisch bos. Ook in het zuidelijker gelegen Vietnam zijn in dezelfde periode in hetzelfde type habitat meerdere (vogel)soorten ontdekt, waaronder de limestone leaf warbler (karstboszanger) en kaalkopbuulbuul. Beide zijn specialisten van het karststeengebergte, die zich niet buiten hun specialistische habitat wagen.

Na een aantal eerdere edities was de organisatie op zoek naar internationale deelnemers. Als veteraan van vogelraces – als lid van de ‘Dutch Knights’, ‘The Champions of the Flyway’ en de Texel Big Day – stond ik blijkbaar op de shortlist. Mede Dutch Knight-lid Martijn Verdoes en Rafael Armada uit Spanje waren gelijk ook geïnteresseerd, mede door de aanwezigheid van de vele fotohutten in een gebied waar niet veel vogelfotografen komen.

Beide internationaal teams kregen een Chinese begeleider en tolk toegewezen. Wij kregen Yifan Li in ons team en beter konden we het niet treffen. Naast dat hij een fotograferende vogelaar was en vloeiend Engels en Spaans sprak, was het qua humor ook een perfecte match.

Ons team werd gedoopt tot 马可波罗, wat ‘Marco Polo’ betekent. Een hommage aan de westerse personifiëring van de zijderoute, wat ook esthetisch goed uitkwam. Een van de regels van de organisatie was dat elk team een naam moest kiezen die uit vier Chinese karakters bestond, niet meer en niet minder. Met Marco Polo zaten we goed en we konden op pad.

Onderweg naar het zuiden, vanaf het vliegveld bij Nanning, hadden we een korte stop bij enkele bijzonder uitziende eilanden van hoog, steil karststeen in zeeën van vooral suikerriet. Hieromheen liepen Chinese fotografen in camouflagekleding en vervaarlijk uitziende cameralenzen. Op de steile wanden leefde een zeer zeldzame en ernstig bedreigde aap, de white-headed langur. De aap kwamen we daarna niet meer tegen, maar de mannen in camouflage-uitdossing werden voor ons zeer algemene verschijningen rond het dorp Nanning en in de vele fotohutten.

Voordat de 60-uur race begon hadden we een aantal dagen om de omgeving te verkennen, de vogelplekken te inspecteren en natuurlijk zoveel mogelijk fotohutten te bezoeken. Alle hutten waren primitief, soms niet meer dan een plastic zeil met kijkgaten en wat krukjes om te zitten, naast een open plek in het bos waar eten en drinken voor vogels werd neergelegd. Zonder uitzondering kregen we overal veel moois te zien. Fraaie bossoorten als white-winged magpie, Fujian niltava, white-tailed robin, white-rumped shama, black-throated laughingthrush en blue-rumped pitta konden we van dichtbij prachtig fotograferen.

Een ‘fotohut’ langs de waterkant werd snel onze favoriete fotografeerplek, al was het niet meer dan een zeil met gaten langs een rietkraag, direct aan een doorgaande landweg. We kregen er naast fraaie chestnut-capped babblers ook een mannetje roodkeelnachtegaal op bezoek, die elke ochtend een waanzinnige show gaf.

Alle fotohutten in het gebied worden beheerd door de lokale bevolking. Met de hutten kunnen ze extra inkomen van hun land genereren. In toenemende mate verdienen ze daar meer geld mee dan als boer, wat in deze regio het meest normale beroep is. Een ander groot voordeel is dat vroeger in de regio veel vogels werden gevangen en nesten leeggehaald, voor de extra proteïnen. Nu is de vogelvangst in deze regio nagenoeg non-existent. En dient het concept als voorbeeld voor andere plekken in China.

Mr. Nong, eigenaar van hostal ‘The Green Magpie’, waar de meeste fotografen verblijven, begon als eerste met deze vorm van ecotoerisme. Hij bezat namelijk een stuk bos met het juiste type habitat voor de soort waar het ons allemaal om te doen was, de Nonggang Babbler. Nadat meer en meer fotografen hem bezochten, begon hij met het aanleggen van een speciale schuilhut met voederplek. Zo vergrootte hij de kans op een succesvolle waarneming. En de rest is geschiedenis.

Het was niet de beste tijd van de dag dat we een ietwat open plek met grote blokken karststeen in een donker stuk van zijn bos bezochten, maar dit was de arena waar het zou moeten gebeuren. De vogels waren, ondanks dat ze de stem van Mr. Nong kunnen herkennen, echter in geen velden of wegen te bekennen. Dan maar plan B. Ik bedacht me dat er waarschijnlijk zoveel fotografen hier komen, dat ze ook het geluid van de camera’s herkennen. Ik liet mijn camera twee seconden ratelen en binnen no-time stond er een familie Nonggang Babblers op het rotsblok! Missie geslaagd en we konden ons focussen op de vogelrace.

Een vogelrace proberen te winnen betekent naast een goede voorbereiding ook inspelen op kansen die zich plotseling voordoen. Een Chinese ralreiger die we dag ervoor hadden gevonden langs een rivier, wilden we in het halfdonker al proberen, aangezien het in het bos dan nog te donker zou zijn.

Lopend langs de waterlijn hoorde ik een raar insect-achtig geluid. Hoe we ook probeerden, we zagen niets. Nadat we de ralreiger hadden gevonden moesten we door. We besloten dat het toch echt een insect moest zijn. Omdat het me niet lekker zat, was ik al lopend naar de auto het geluid van een aantal rietzanger-achtige soorten aan het naluisteren. En waarachtig, hetzelfde geluid stond erop. Gelijk terug naar de plek en uiteindelijk gaf de vogel zich over, een russet bush warbler. Vol energie liepen we terug, ondertussen plaatste Yifan de waarneming in de WeChat app-groep, waar alle teams hun bijzondere waarnemingen deelden.

De organisatie had ook een jury in het leven geroepen, die de waarnemingen strak in de gaten hield en teams daarop zou aanspreken tijdens een jury-overleg na het einde van de race. Na onze melding kwam de jury al meteen in het geweer: de russet bush warbler kon niet waar zijn. Volgens de literatuur was het een vogel van het hooggebergte en nog nooit waargenomen in het departement Longzhou. Yifan werd er om de haverklap over gebeld. De jury kwam zelfs naar ons toe gereden om verhaal te halen, en naar later bleek om Yifan te vragen ons te overtuigen om de soort van onze officiële lijst te halen. We zouden gezichtsverlies lijden.

Yifan werd steeds bleker, maar we waren onvermurwbaar. Het was er gewoon een. In onze ogen hoefde de jury alleen maar naar de plek te lopen en zelf te luisteren en te kijken in plaats van ons uit onze concentratie te houden. Tijd kost soorten! Door al dit gedoe raakten we achterop. We moesten intussen ook rekening houden met het feit dat we werden gevolgd door een ‘provinciaal’ tv-station met potentieel meer dan 10 miljoen kijkers.

…maar niet in China. De organisatie had voor elke team een prijs bedacht. Als er niet iets te winnen viel, dan werd er iets bedacht om een team toch een participatieprijs te geven. Een nobel streven.

Zover hoefde het met ons team niet te komen. Uiteindelijk werden we eerste in de categorie met de meest waargenomen vogelsoorten, 126 van de in totaal 186 vogelsoorten die door alle teams gezamenlijk gezien waren.

En dit was inclusief de russet bush warbler. Uiteindelijk werd de door ons gevonden vogel door meerdere teams bezocht en gevonden. De organisatie kon er niet meer omheen. Zelf vonden wij en andere teams nog meerdere zingende vogels van deze soort. Blijkbaar was er dit jaar iets bijzonders aan de hand of, waarschijnlijker, was de russet bush warbler eerder structureel over het hoofd gezien.

Niet ondenkbaar omdat het gebied zo afgelegen ligt. Maar niet afgelegen genoeg dat er, onder andere vanwege de vogelraces, nu elk jaar 50.000 fotografen en natuurliefhebbers de fotohutten van Nonggang en omgelegen dorpen bezoeken. In de dorpen draait nu alles om maximale bescherming van de omliggende natuur. De jacht en het stropen van vogels en dieren is er intussen vrijwel geheel ‘uitgeroeid’. Uiteindelijk zijn de vogels de echte winnaars van de vogelrace.

Het volgende blog gaat over waar het voor de fotohutten allemaal begon, bij Bence Máté in Hongarije.