Nieuw actieplan voor rijkere IJsselmeernatuur

Het IJsselmeer, het Markermeer, het IJmeer en de randmeren rondom Flevoland noemen we samen het IJsselmeergebied. Het behoort tot de grootste meren van Europa en is daarmee een cruciaal gebied voor miljoenen watervogels die jaarlijks in ons land broeden, overwinteren of doortrekken. Je zou denken: een natuurlijk landschap van wereldklasse.

Maar zo staat het IJsselmeergebied niet bekend. Vaker wordt het ‘onze nationale regenton’ genoemd. Dat zie je terug in hoe we met het zoetwatermeer omgaan. Het IJsselmeer voorziet een groot deel van Nederland van zoetwater. Dat water gaat voor het grootste gedeelte op aan de landbouw, vooral voor het doorspoelen van de grond zodat het niet gaat verzilten.

De dijken rondom het gebied zijn vaak van steen en het water kent weinig ondieptes en geleidelijke overgangen tussen land en water. En juist die zijn zo belangrijk voor een gezond ecosysteem én de vogels die daarvan afhankelijk zijn.

Hoe kan dat anders? De dijken zijn scherpe lijnen in het landschap. Die vormen niet alleen ecologische barrières, maar ook bestuurlijke. Dat wil zeggen, te weinig partijen zijn bezig met hoe ze elkaar aan de andere kant van de dijk kunnen helpen. Gelukkig is er één groep die aan beide kanten van de dijk voet aan de grond krijgt: de vogels.

Voor de vogels heeft Vogelbescherming een visie ontwikkeld: het IJsselmeer op peil. Het is een samenvatting van interviews met veel partijen en daardoor een breed gedragen verhaal over hoe de natuur te verbeteren in het IJsselmeergebied. Met meer leefgebied voor vogels, meer natuurlijke dynamiek en meer verbinding met het achterland. Als het ons lukt om die ingrediënten toe te voegen aan het IJsselmeergebied, dan wordt de natuur een stuk rijker dan ze nu is.

Visetende vogels zoals visdieven en aalscholvers vinden er meer te eten. Voor duikeenden als tafeleend en topper zijn er meer schelpdieren en voor krooneenden en zwanen is er een rijk aanbod van waterplanten. Ook de otter maakt de oversteek van Friesland en Flevoland naar Noord-Holland. En het voedselweb als geheel, tot aan de algen en kleine waterdiertjes aan toe, wordt er robuust en toekomstbestendig van.

Vogels vliegen gewoon over een dijk heen. Maar voedsel, broed- en schuilplaatsen vinden ze van oorsprong juist vooral in die geleidelijke overgangen tussen land en water. Die moeten we dus herstellen. En dat lukt alleen als we aan beide kanten van de dijk met de betrokken partijen overeenstemming bereiken.

Daarom heeft Vogelbescherming ongeveer 25 organisaties bij elkaar gebracht om samen in actie te komen voor rijke natuur in het IJsselmeergebied. Ecologen van overheden, bedrijven en natuurorganisaties – iedereen staat erachter. Samen met de Coalitie Blauwe Hart Natuurlijk zijn we daarom een reeks werksessies gestart.

In juni hebben we de eerste bijeenkomst gehad. Dat begint met de vraag: hoe zien we die rijke natuur eigenlijk voor ons? De volgende stap is die rijke natuur door te vertalen naar concrete maatregelen. De grote kracht van het netwerk zit hem dan ook in het samenwerken. Met dit actieplan doorbreken we een van de grootste drempels die er lag voor een beweging naar een écht natuurlijk IJsselmeergebied: elkaar helpen, over de dijken heen.

Eind 2024 ligt er een plan met streefwaarden voor vogels én een lijst concrete maatregelen die nodig zijn om die streefwaarden te bereiken. En dan begint het echte werk: naar buiten en aan de slag. Samen krijgen we de natuur van het IJsselmeer op peil!