3 meesterzangers van het vroege voorjaar

De zang van de zanglijster is het makkelijkst te herkennen. Deze bestaat uit gevarieerde strofen van een paar seconden, waarbij hij steeds in een bepaalde strofe telkens dezelfde motiefjes enkele malen herhaalt, vaak slechts tweemaal. Er zit tussen elk motief steeds een korte pauze.

De zanglijster begint al vroeg in het voorjaar of in de winter te zingen en is vanaf eind februari, maar vooral in maart tot ver in juni actief. Vooral aan het begin van de zangperiode is de zang heel luid en opvallend en vaak een groot deel van de ochtend te horen. Later in het voorjaar trakteren ze ons steeds vaker, en bijna uitsluitend in ochtend- en avondschemer, op een zachte, snellere zang die nog steeds goed te herkennen is als die van de zanglijster.

De zanglijster komt voor in grote delen van Nederland, bijna overal waar wat bos en struweel is. Zanglijsters kunnen soms heel dicht bij elkaar broeden, zoals bijvoorbeeld in sparrenbosjes in Flevoland.

De grote lijster lijkt wel wat op een bijzonder grote zanglijster. De zang daarentegen lijkt helemaal niet op die van de zanglijster, maar heeft meer weg van die van de merel. Hij is echter veel luider, want de grote lijster heeft heel grote territoria, vaak van wel tientallen hectaren. Ook is de zang wat eenvormiger, met minder verschil in toonhoogte, is hij rauwer en ‘rolt’ hij meer dan die van de merel. De laatste noten zijn vaak lager dan die ervoor. Grote lijsters zingen met korte, krachtige strofen van enkele motieven, waarvan hij er enkele tientallen combineert in regelmatig dezelfde volgorde.

Als je langer luistert naar een zingende grote lijster hoor je vaak ook een ander type zang, waarbij hij sneller en zachter zingt en improviseert. Vermoedelijk is dit bedoeld om vrouwelijke grote lijsters te imponeren en speelt deze een rol bij de paarvorming en paarband.

De grote lijster begint nog vroeger in het voorjaar met zingen dan de zanglijster en is daarmee een echte voorjaarsbode. De zang draagt erg ver – tot vele honderden meters – ook omdat hij vaak in de hoogste boom van de omgeving zit. De grote lijster is van de drie hier behandelde verreweg de zeldzaamste. Hij broedt bijna niet meer in laag-Nederland. Je vindt hem vooral in landgoederen en uitgestrekte bossen, ook puur naaldbos met hier en daar een heideveld.

De zang van de merel, heeft deze nog introductie nodig? Veel mensen worden melancholiek door de warme tonen. De melodieuze zang kent veel variatie met grote verschillen in toonhoogte. Hij bestaat uit strofen die enkele seconden duren, gevolgd door een korte pauze. De strofe wordt meestal beëindigd door enkele korte, hoge noten, die duidelijk minder mooi klinken. De zang draagt niet zo ver als die van de andere lijsters, de territoria zijn vaak klein.

Merels zijn weliswaar behoorlijk in aantal achteruitgegaan, maar op veel plaatsen nog altijd talrijk te  noemen. Gelukkig kunnen we in de ochtendschemer nog steeds genieten een ‘muur’ van merelzang, die ook al vroeg weer afneemt. Merels zingen meestal vanaf februari, in steden vaak nog eerder. Bij mooi weer en weinig wind zingen merels ook nog weleens overdag, net als wanneer het zachtjes regent of bij dreigend onweer. Hieraan heeft hij de volksnaam ‘regenfluiter’ te danken.