Natuur achter de gevangenismuur

In Arnhem ligt een gevangenis. Deze Penitentiaire Inrichting (PI) ligt ten zuidoosten van de stad en heeft plek voor zo’n 265 gedetineerde mannen. In bepaalde periodes van het jaar zijn dat een paar bewoners extra. Het gepiep van de jonge spreeuwen viel de gedetineerden elke lente op, maar de ‘boef’ die het geluid maakte zagen ze niet vaak vliegen. Harrie werd om raad gevraagd. Harrie werkt in de gevangenis van Arnhem en heeft als hobby (natuur)fotografie. “Zeg Harrie. We horen het gekwetter van de vogels, maar waar zitten ze dan?”, vroegen de gedetineerden.

“Al een aantal jaar bivakkeren verschillende families spreeuwen achter de twee basketbalborden op de luchtplaatsen. Spreeuwen nestelen zich graag in natuurlijke holtes, zoals bomen of uitsparingen”, vertelt Harrie enthousiast. “Een basketbalbord in een gevangenis is ook goedgekeurd. De gedetineerden en medewerkers genoten van het kenmerkende gekwebbel van de spreeuwen, maar de vogels lieten zich weinig zien als de gedetineerden een luchtje gingen scheppen. De spreeuwen verraden zichzelf en hun nest liever niet en landen pas weer op het basketbalbord als de mannen weer achter slot en grendel zitten”.

“Op een andere luchtplaats gebeurde het omgekeerde. Daar zitten al jaren nesten met scholeksters”, vertelt hobbyfotograaf Harrie honderduit. De scholekster is een zwart witte steltloper met rode snavel en rode ogen. De vogel is ongeveer 40 cm groot en de vleugelspanwijdte is rond de 80 centimeter. De vogel wordt ook wel de bonte piet genoemd. Voor de mensen die aan de kust wonen zijn de steltlopers wel bekend. De scholekster komt tegenwoordig ook naar de stad omdat hij daar onder andere veilig op de daken of beschutte hoekjes kan broeden. In de gevangenis had de familie scholekster gekozen voor een plek tussen de grote, hoge gevangenismuur en het beveiligingshek binnen de muren. Op dat stukje niemandsland komt alleen de beveiliging voor controlerondes. Maar de scholeksters hadden hun beveiliging ook goed op orde, want die medewerkers werden soms bijna aangevallen door de scholeksters, om hun kroost te beschermen.

Het nest van de scholeksters is in feite niet meer dan een klein kuiltje in de grond waar ze de eieren in leggen. De eieren zijn gespikkeld zodat ze minder goed opvallen. Als de eieren uitkomen zijn de jongen al grotendeels in staat om voor zichzelf te zorgen. De ouders voeren de jongen nog een beetje bij en dan is het tijd om de wereld te verkennen. “Prachtig tafereel is dat. De gedetineerden in de bajes aanschouwen op een bankje hoe de jongen tussen de mazen van het hek verdwijnen. De wijde wereld in. Zíj wel. En als er toch onheil dreigt, klinkt die alarmroep die beduidend anders is dan het vrolijke gekwebbel. De jongen drukken zich tegen de grond en met hun schutkleuren is het vrijwel onmogelijk om ze te zien liggen.”

Toch zijn de scholeksters wel gewend aan mensen in hun nabijheid. Als een van de jongen klem zit tussen de spijlen van hek, helpen de gedetineerden het beestje snel de vrijheid in alsof het hun eigen koters zijn. En dat in een gevangenis, hoor je de mensen denken. “Pas geleden werd ik nog opgeroepen omdat er een kauw met een gebroken vleugel op de luchtplaats zat. Het is zo dankbaar. Elke man heeft hier zijn eigen verhaal en kopzorgen, maar de natuur verbindt iedereen. En natuur, die hebben wij ook achter de muur!”

Tekst: medewerker Harrie van PI Arnhem