Boekentip: Meeuwen. Handboek voor Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten

Eerder bespraken we hier al de Nederlandse Meeuwengids: ’Een uitstekende basis om er dieper in te duiken aan de hand van meer specialistische literatuur’. Die specialistische literatuur bestond tot voor kort alleen uit Engelstalige artikelen en boeken. Met dit nieuwe handboek is er een meeuwenboek voor de meer gevorderde vogelaars, in het Nederlands.

Het woord ‘handboek’ impliceert een naslagwerk dat wel eens zwaar en/of groot zou kunnen zijn. Maar dit boek is eerder een veldgids. Het is handzaam en daardoor goed bruikbaar in het veld. Het handboek behandelt 44 soorten en herkenbare ondersoorten van Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Alle in Nederland waargenomen (23) meeuwensoorten staan er in, samen met (onder)soorten die hier wellicht op kunnen duiken. Want veel meeuwen zijn echte globetrotters en grenzen lijken niet te bestaan.

De herkenning wordt verduidelijkt aan de hand van veel (ca. 1.200) foto’s. Ze zijn gekozen om bepaalde kenmerken van meeuwen en de variatie daarin te verbeelden. Voor dat doel wordt iedere ‘leeftijdscategorie’ (zie verderop) per soort apart behandeld met meerdere afbeeldingen. Pijltjes geven bij de foto’s aan wat de belangrijkste determinatiepunten zijn.

In de bijbehorende tekst worden de overige kenmerken benoemd. Om de soortbesprekingen tot de essentie te beperken, worden leeftijdsbepaling en rui - belangrijk bij (meeuwen)determinatie -  vooraf uitgebreid behandeld, in de inleidende hoofdstukken. Erg handig is ook dat bij iedere soort per leeftijdsklasse vergelijkingen worden gemaakt met de meest gelijkende (onder)soorten, in aparte blokjes. De soortteksten bevatten verder actuele informatie over voorkomen en verspreiding.

De inleidende hoofdstukken zijn verplichte kost voor u aan de soortteksten begint, of aan de herkenning van een meeuw in kwestie. Het bepalen van de leeftijd (of liever, van het kleed) van een vogel is de eerste stap naar het determineren van de soort. In dit handboek zijn de vogels in gedeeld in cycli. Dit omdat meeuwen – totdat ze volwassen zijn - vrijwel voortdurend in de overgang verkeren naar het volgende verenkleed. Nog vaak gebruikte termen als kalenderjaren, en eerste- of tweede-winterkleed zijn in dat opzicht wat verwarrend, en worden in dit boek niet gebruikt. Voor wie het boek in het veld toepast zal zien dat de ‘nieuwe’ indeling heel logisch is. Sterker nog: deze manier van denken helpt echt om de bomen door het bos te (leren) zien!

In het voorwoord van het boek wordt gesproken van ‘larofobie’, de angst voor meeuwen(herkenning), die veel ‘slachtoffers’ maakt onder vogelaars. Maar is dat vanwege onwetendheid of desinteresse, of een combinatie van die twee? Met het verschijnen van deze titel zijn er in ieder geval geen redenen (of excuses) meer om meeuwen nog langer ongedetermineerd te laten, of om geen poging te wagen. En al is de kunst van de meeuwenherkenning niet makkelijk: met dit boek in de hand, gezeten achter een telescoop (evt. met de camera in de aanslag) gaat u de uitdaging vast aan.