Overgang naar duurzame EU-landbouw geblokkeerd

Minstens twee derde van het EU-landbouwgeld gaat naar boerenbedrijven zonder veel milieu- en natuurvoorwaarden, zo zijn landbouwministers en het Europees Parlement vandaag overeengekomen. De landbouwministers besloten dat 20% van dat geld via ecoregelingen moet worden besteed.  

Maar helaas zijn daar geen strikte milieudoelen aan verbonden. Natuur- en milieuorganisaties vinden dat publiek geld ook voor publieke doelen gebruikt moet worden. Zij hebben gepleit voor 50% subsidie voor productie en 50% voor ecologisch herstel. De ecoregelingen voor ecologisch herstel zouden bovendien goed gewaardborgd moeten worden. De ervaring leert dat zonder zulke voorwaarden de vergroening onvoldoende van de grond komt.

Dat er met te weinig duurzaamheidseisen te weinig resultaat wordt geboekt, blijkt onder andere uit de State of Nature die de Europese Commissie daags voor de stemming presenteerde. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de Europese natuur op een dieptepunt is. Het industriële landbouwbeleid met de bijbehorende stikstofoverlast, verdrogingseffecten en gebruik van pesticiden is daar voor het grootste deel verantwoordelijk voor. 

De effecten van de Europese landbouwsubsidies herkennen we ook in Nederland. Denk aan de stikstofcrisis, de insectensterfte en de ‘landschapspijn’ – het verloren gaan van de ‘menselijke maat’, vogels en bloemen uit het steeds grootschaliger boerenland. Goede initiatieven om hier verbetering in aan te brengen, zoals kringlooplandbouw of het maatschappelijk initiatief van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel krijgen het door de nieuwe plannen extra zwaar. 

Niet alleen zorgt de kapitaalsubsidie voor verdere versterking van natuurvernietigende productiewijzen. Het betekent óók dat de verduurzaming niet uit de sfeer van aaibare pilots kan ontsnappen omdat het budget voor opschaling al vergeven is aan industrialisatie.

En nu? De race is gelukkig nog niet helemaal gelopen: aan het einde van de week hebben Europarlementariërs nog gelegenheid om wat te repareren, door in te stemmen met amendementen die het beleid nog enigszins vergroenen.

Veel beter zou het zijn als de Europese Commissie dit haastig naar voren gehaalde voorstel alsnog intrekt, want de vele lapmiddelen dragen hoe dan ook niet bij aan een samenhangend beleid vanuit de EU.

Om effectief te kunnen zijn, moet het Europees landbouwbeleid in lijn gebracht worden met de Green Deal, de Farm to Fork-strategie, de klimaatdoelen en Natura 2000. Anders blijven we geld pompen in zowel brandstichting als bluswerk.