Weerstaan torenvalken de muizenschaarste?

De torenvalk is een vogel van het agrarische landschap, van open natuurlandschappen en boomgaarden. Ook in de duinen broeden ze graag. De torenvalk maakt zelf geen nest, maar broedt in nestkasten, oude nesten van kraaien en in of op gebouwen. Wegbermen, akkerranden, dijkbegroeiingen en ruigtevegetaties zijn de plekken bij uitstek waar torenvalken zoeken naar hun favoriete prooi: veldmuizen.

Al jaren dreigt de torenvalk op de Rode Lijst terecht te komen. Want ondanks het topmuizenjaar van 2014 daalt de populatie gestaag richting de 5.000 broedparen. Door de intensivering van de landbouw zijn er steeds minder (veld)muizen. Dus moeten torenvalken creatief zijn. Ze zoeken broedlocaties op in biotopen waar nog wel voedsel te vinden is (bijvoorbeeld de stad of de duinen) of ze variëren in hun prooikeuze door ook op kleine zangvogels, insecten en hagedissen te jagen.

Grootbrengen voor de camera

De torenvalken van Beleef de Lente broeden in de watertoren van Dunea in het duingebied Meijendel bij Den Haag. Daar leven ze op een gevarieerd muizendieet met onder meer rosse woelmuis, huismuis en bosmuis. Het is keihard werken voor de torenvalken dit jaar, want er zijn gewoon minder muizen. Al lijkt die schaarste in de duinen minder dan in het agrarisch gebied in Nederland. In gevallen van schaarste schakelen de torenvalk-ouders van Beleef de Lente nu over op de relatief forse zandhagedissen die leven in Meijendel. Uit Europees maagonderzoek blijken torenvalken ook insecten zoals kevers en sprinkhanen te eten. Behalve hagedissen en insecten is er nog een voedselalternatief: zangvogels als mussen, mezen en spreeuwen staan regelmatig op het menu als muizen niet voorhanden zijn. Zelfs zwaluwen zijn wel eens prooi.

Geen goede voortekenen

Toch is het veelzeggend als torenvalken op vogels gaan jagen. Roofvogelkenner Gejo Wassink: “Het jagen op vogels is voor een torenvalk altijd tweede keus. Het kost namelijk veel meer energie voor een torenvalk om een vogel te vangen dan een muis of hagedis. De vogeljacht is vaak ook minder succesvol dan de jacht op muizen. En dat betekent uiteindelijk dat er minder voedsel naar de jongen gaat.

De Beleef de Lente-valken vangen relatief weinig vogels, dat is dus waarschijnlijk een gunstig teken. De muizenpopulaties zijn in de duingebieden wellicht wat stabieler dan in het agrarische gebied. Want bijvoorbeeld kerkuilen en steenuilen lijken in het agrarisch gebied in Nederland momenteel behoorlijk veel last te hebben van het afgenomen muizenaanbod. Van de torenvalken hebben we nog geen cijfers, maar de voortekenen zijn dit jaar dus niet zo goed.”

De webcam blijft aan tot 1 augustus

Gelukkig doet het torenvalkengezin van Beleef de Lente het voorlopig nog goed. De vijf jongen zijn in goede gezondheid en pa en ma slepen veelvuldig muizen en hagedissen aan. Soms komt er opeens onverwacht bezoek, zoals de twee bosuilen die vorige week in de nestkast vlogen en wonder boven wonder geen torenvalkkuikens verschalkten. Omdat de torenvalken zo laat zijn gaan broeden, blijven de webcams van Beleef de Lente dit jaar aan tot 1 augustus. Zo kan iedereen het opgroeien van de jonge valkjes en het uitvliegen met eigen ogen volgen.