Rosse stekelstaart
Ruddy Duck, Oxyura jamaicensis - Eenden (Anatidae)
De rosse stekelstaart is een opvallende eend, de mannetjes zijn kastanjebruin gekleurd met witte wangen en een lichtblauwe snavel. Normaal gesproken komt hij voor in het westen van Noord-Amerika. Ze worden veel gehouden in watervogelcollecties, waaruit enkele vogels zijn ontsnapt en hierdoor heeft zich een kleine wilde populatie in Nederland gevestigd. Vooral in Zuid-Holland en rond de randmeren kan je ze tegenkomen, maar ook elders in het land worden rosse stekelstaarten gezien.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Een compacte eend met omhoog gehouden staart en holle snavel. Mannetje in de zomer kastanjeroodbruin met witte wangen, zwarte kruin en nek en felblauwe snavel. In de winter als vrouwtje, behalve zwart-wit koppatroon. Vrouwtje en onvolwassen vogels rossig bruin met donkerbruine kruin, zwarte snavel en lichtbruine wangen met daarin donkerbruine horizontale streep.
Geluid
Bij het baltsgedrag hoort een knorrend, stuiterend geluid; daarbuiten zwijgzaam.
35-43 cm, spanwijdte 53-62 cm
Leefwijze
Broeden
Broedt hoofdzakelijk van april-juli, maar kan tot in september/oktober nog jongen hebben. In die periode kunnen dus ook twee legsels komen. Legsels bestaan doorgaans uit 6-10 eieren. Broedduur 24-26 dagen. Nest bevindt zich in dichtbegroeide oevervegetatie op de grond of op het water. Vrouwtje maakt het, gezamenlijk zoeken ze de plek. Jongen vliegvlug na 50-55 dagen, maar zoeken eerder al eigen voedsel. Weinig bekend van hoe deze soort in Nederland broedt.
Leefgebied
De soort komt vooral voor in ondiepe en voedselrijke binnenwateren.
Voedsel
De vogel duikt naar waterinsecten en zaden van waterplanten.
Vogeltrek
Grotendeels standvogel, waarschijnlijk omdat het vogels zijn afkomstig uit watervogelcollecties. In Noord-Amerika is de vogel gedeeltelijk trekvogel bij door vorst gedwongen verplaatsingen.
Verspreiding en aantal
uiterst schaarse broedvogel | jaarrond aanwezig
Sinds de eerste vestiging in 1977 heeft de soort zich langzaamaan uitgebreid, met tussen 2000 en 2005 een iets snellere toename, en sinds 2010 lijkt het aantal broedparen stabiel.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 15-30 (in 2013-2015) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 70-110 (in 2016-2021) |
| Doortrekkers | 51-93, nov,mrt (in 2016-2021) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Vogelplas Starrevaart, Loenderveense Plas en de Nieuwe Droogmaking bij Berkel en Roderijs zijn bekende plekken, maar ook op de randmeren en in de Oostvaardersplassen worden geregeld rosse stekelstaarten gezien.
In Europa
De rosse stekelstaart komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika en uit gevangenschap ontsnapte vogels hebben zich in Europa gevestigd. De soort komt in Engeland in de grootste aantallen voor maar in veel andere landen is de soort waargenomen. In een aantal landen, zoals Frankrijk, België en Nederland, wordt er (bijna) jaarlijks gebroed. Vogels is Spanje bedreigen de zuivere populatie witkopeenden omdat de rosse stekelstaart daar met witkopeenden hybridiseert.
Meer informatie
Bescherming
Internationale populatie geldt niet als bedreigd. Heeft wel te lijden onder het verlies van leefgebied, olievervuiling en van jacht bij de trekkende populaties.
Wat wij doen
Vogelbescherming monitort de toename van exoten, wereldwijd een van de meest bedreigende factoren in het verdwijnen van de biodiversiteit. Zie ons standpunt over exoten.
Meer weten?
Actuele berichten
Wet- en regelgeving
De rosse stekelstaart is een invasieve uitheemse vogelsoort. De soort geniet geen bescherming op grond van de Europese Vogelrichtlijn en de Nederlandse Omgevingswet, omdat de soort niet van nature in het wild voorkomt in de Europese Unie. Het gaat om een uitheemse vogelsoort die door de mens is geïntroduceerd buiten diens natuurlijke verspreidingsgebied, zich nadien in de vrije natuur heeft weten te handhaven en is gaan voortplanten. Er zijn desalniettemin enkele regels van toepassing op invasieve uitheemse soorten.
Algemene regels
De wet bevat algemene regels die van toepassing zijn op invasieve uitheemse vogelsoorten. Het gaat om:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
De wet bevat daarnaast specifieke regels die van toepassing zijn op uitheemse soorten. Het gaat om:
- het verbod op het uitzetten of vrijlaten van dieren of hun eieren in de vrije natuur;
- het verbod op het opzettelijk importeren, exporteren of doorvoeren van deze soort;
- het verbod op het opzettelijk houden, kweken, verhandelen, gebruiken van deze soort;
- het verbod voortplanting of kweken toe te staan;
- een bevoegdheid voor de provincie om (categorieën) personen opdracht te geven om populaties van aangewezen diersoorten te verwijderen of beperken.
Uitzonderingen op de bovenstaande verboden zijn onder voorwaarden mogelijk.
Bijzondere regels
De rosse stekelstaart staat op de Europese lijst van zorgwekkende invasieve uitheemse soorten. Deze lijst is vastgesteld op grond van EU verordening 1143/2014 betreffende de preventie en beheersing van de introductie en verspreiding van invasieve uitheemse soorten. Deze verordening bevat diverse ge- en verboden over de soorten op de Europese lijst, zoals een import- en handelsverbod, maar ook een bezit- en fokverbod. Daarnaast moet de Nederlandse overheid alle noodzakelijke maatregelen nemen om niet-opzettelijke introductie of verspreiding van deze soorten te voorkomen. Onder de Omgevingswet zijn provincies (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) belast met het reduceren van hun populaties.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal