Vale gier
Griffon Vulture, Gyps fulvus - Sperwerachtigen (Accipitridae)
Heel af en toe gebeurt het dat er vale gieren in Nederland te vinden zijn, vaak als gevolg van voedselschaarste - vale gieren eten uitsluitend aas - in het gebied van herkomst. De vale gier is de meest algemene gierensoort van Europa. Hij broedt in Zuid-Europese berggebieden. Vooral Spanje kent een grote populatie vale gieren, maar dankzij succesvolle herintroductieprogramma’s in de Franse en Italiaanse Alpen komt de soort daar nu ook weer voor.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Vale gieren zijn zeer grote vogels, met brede vleugels die naar het uiteinde smaller toelopen in lange donkere hand- en armpennen. De voorzijde van de bovenvleugel is lichtbruin gekleurd, de ondervleugel middelbruin met een of twee lichte banden. Vale gieren zijn te herkennen aan hun zware vlucht met diepe en trage vleugelslagen, de vrij korte staart en de witachtige kraag en nek. De poten zijn grijzig en volwassen vogels hebben een gelige snavel, jonge vogels een grijze.
Geluid
Kakelend, blazend en krijsende geluiden.
93-110 cm, spanwijdte 234-270 cm
Leefwijze
Broeden
De vale gier broedt niet in Nederland. In hun Zuid-Europese broedgebieden kan het broedseizoen lopen van begin van het jaar tot september. Als het eerste nest mislukt, kan nog met een vervangend nest begonnen worden tot aan mei. Heeft doorgaans één legsel met slechts één ei. De vale gier is een typische koloniebroeder en nestelt in groepen van minder dan twintig paartjes.
Leefgebied
Vale gieren komen voor in weidse gebieden als bergen en steppes, bij voorkeur met open en droge valleien. De natuurlijke prooidieren die daar leven, zijn van oorsprong berggeiten en herten, maar ook landbouwhuisdieren worden gegeten. Vale gieren hebben de thermiek die te vinden is in onregelmatig rots- of bergachtig gebied nodig om hun zweefvluchten uit te kunnen voeren. Ook zijn rotsachtige wanden en kieren de uitgelezen plek voor hen om te rusten en te broeden.
Voedsel
Eet middelgrote tot grote zoogdieren, en vrijwel alleen de kadavers daarvan. De natuurlijke prooidieren zijn van oorsprong berggeiten en herten, maar ook landbouwhuisdieren worden gegeten. Op afval kunnen de gieren eveneens afkomen, bij een gebrek aan achtergebleven kadavers. Vale gieren werken samen wanneer ze op zoek gaan naar voedsel door zich over een bepaald gebied te verspreiden.
Vogeltrek
De vale gier is een onregelmatige trekvogel. Een deel van de vogels blijft jaarrond op dezelfde plek, andere - met name jongere vogels - kunnen wijd verspreid wegtrekken. Zulke vogels worden dan weleens gezien in noordelijker delen van Europa en ook Nederland. Sommige vogels overwinteren in Afrika, tussen april en juni terugkerend naar Zuid-Europa. Daarnaast trekt de vale gier bij gelegenheid ook korte afstanden, afhankelijk van weer en voedselbeschikbaarheid.
Cursus roofvogels: les de torenvalk
Verspreiding en aantal
Sinds de 19e eeuw is de soort uit een heel aantal gebieden verdwenen. De voornaamste redenen hiervoor zijn bejaging en vergiftiging. Gelukkig zijn er ook positieve ontwikkelingen, zo groeit de Spaanse populatie en is de soort succesvol geherintroduceerd in de Franse en Italiaanse Alpen.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen |
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Spanje, onder meer de Pyreneeën.
In Europa
In Europa is de vale gier alleen in het zuiden te vinden met het zwaartepunt in Spanje. Buiten Spanje is de soort te vinden op Sardinië, de Balkan, Griekenland en de Kaukasus. Succesvolle herintroducties hebben plaatsgevonden in het zuidoosten van Frankrijk en het noorden van Italië. Enkel gedurende de trek en bij voedselschaarste wijken enkele exemplaren van de soort wel uit naar noordelijker gebieden binnen Europa.
Meer informatie
Bescherming
Bedreigingen voor de vale gier zijn vervolging en vergiftiging, evenals de verandering in het beheer van vee en het achterlaten van overleden dieren. Recenter zijn vale gieren tevens slachtoffer geworden van windturbines en elektrocutie. Ook het gebruik van veterinaire geneesmiddelen - waarvan resten achterblijven in de kadavers van overleden dieren - heeft een negatief effect op vale gieren die hiervan eten.
Wat wij doen
In ons land worden voor de vale gier geen specifieke beschermingsmaatregelen genomen. Er is in Nederland eigenlijk geen geschikt habitat voor hen beschikbaar. Vogelbescherming werkt wel samen met BirdLife Partners in gebieden waar vale gieren voorkomen. Deze Partners zetten zich in voor het voortbestaan van de soort. Gieren behoren tot de meest bedreigde vogelsoortgroep ter wereld.
Wat kun jij doen
Mocht je ergens in Nederland een vale gier aantreffen, bewaar dan je afstand om verstoring te voorkomen. Het gaat vermoedelijk om een dwaalgast. In het buitenland kun je de vale gier helpen door het internationale werk van Vogelbescherming en haar partners te steunen.
Meer weten?
Actuele berichten
Help de torenvalk
Wet- en regelgeving
De vale gier is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn vale gieren beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de vale gier wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen, omdat de soort slechts in beperkte mate in Nederland voorkomt.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal