Oehoe
(Eurasian) Eagle Owl, Bubo bubo - Uilen (Strigidae)
Rode lijst
De oehoe behoort tot de grootste uilen ter wereld en is ongeveer tweemaal zo groot als de ransuil. Mede door zijn opvallende verschijning was de oehoe altijd een makkelijke prooi voor jagers. De oehoe is door de eeuwen heen sterk vervolgd en daardoor op veel plaatsen verdwenen. Dankzij beschermende maatregelen en herintroductie is een kentering ingetreden. Sinds 1997 broedt deze uil zelfs weer in Nederland.
Meer weten over zes uilen die in ons land broeden? Kijk wat de online cursus Uilen in Nederland te bieden heeft.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Door het grote formaat niet te verwarren met andere uilensoorten. Massief lichaam, opvallende, 8 cm lange oorpluimen en grote oranje ogen. Vrouwtje is groter (gem. 67 cm) dan mannetje (gem. 61 cm). Verenkleed van boven roestbruin met donkere vlekken en bandering, van onder lichter roestkleurig met donkere lengtestrepen. Lange, brede vleugels en krachtige, bevederde poten.
Geluid
Zware, bassende roep "hoé-oe….". Vrouwtje roept zachter en hoger. Daarnaast onder meer blaffende roep.
60-75 cm, spanwijdte 160-188 cm
Leefwijze
Broeden
Paarvorming in herfst. Vroege legsels in februari, meestal maart. Legsel 2-3 eieren, soms 4-5. Om de 3-4 dagen een ei. Broedt vanaf eerste ei, jongen komen asynchroon uit. Broedduur: 33-35 dagen. Jongen na 10 weken vliegvlug. Volledige beheersing van de jacht na 3-5 maanden. Nest op richels van bergen of steengroeves, soms oud nest van bijv. roofvogel, incidenteel op de grond. Geschikte nestplaats vele jaren in gebruik.
Leefgebied
Komt dankzij groot aanpassingsvermogen voor in zeer uiteenlopende leefgebieden zoals boreaal naaldwoud, mediterraan gebied met struikgewas, bos- en grassteppen, heuvelland en middengebergte, bij open meren en zelfs zeekusten. Plaatselijk ook in menselijke (stedelijke) omgeving. Leefgebied moet zomer en winter voldoende voedsel bieden. Ook water nabij voor drinken en badderen. Voorts geschikte nestplaatsen met vrije aanvliegroute.
Voedsel
Gevarieerd en ‘opportunistisch’, dat wil zeggen wat plaatselijk in overvloed voorhanden is. Tal van zoogdieren, muizen en ratten veelvuldig, tot zelfs incidenteel een vos. Daarnaast (zee)vogels, zelfs roofvogels en andere uilensoorten, amfibieën, vissen.
Vogeltrek
Volwassen oehoes zijn plaatstrouw en bezetten doorgaans hun hele leven lang hetzelfde territorium. Jonge oehoes zwerven uit zodra ze zelfstandig voedsel kunnen bemachtigen. Sommige onderzoeken wijzen op een vestiging op gemiddeld 80 km van de nestplaats. Er is ook een voorbeeld bekend van vestiging op meer dan 300 km van de nestplaats.
Cursus Uilen in Nederland
Verspreiding en aantal
uiterst schaarse broedvogel | jaarrond aanwezig
Eerste vestiging van de oehoe in Nederland in 1997. Populatie oehoes in Nederland neemt langzaam toe, tot ongeveer 20 broedparen in recente jaren.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 90-100 (in 2023) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 40-60 (in 2013-2015) |
| Doortrekkers | Broedvogel - jaarrond aanwezig |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Bij de ENCI-groeve nabij Maastricht broedt de oehoe.
In Europa
Grootste aantallen in Noord- en Noordoost-Europa (Noorwegen, Finland, Rusland). Daarnaast kenmerkende soort van het Midden-Europese gebergte. Ontbreekt op IJsland en eilanden van de Middellandse Zee.
Meer informatie
Bescherming
In Nederland broeden weinig oehoes. Daarom staat de soort op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Het is belangrijk om de broedgebieden van de oehoes te beschermen door onder meer een periodieke recreatiestop, met name van belang bij grondnesten. Daarnaast moet het leefgebied vrij worden gehouden van gifgebruik voor muizen- en rattenbestrijding. Elektriciteitsmasten en windmolens beveiligen waar oehoes voorkomen vanwege aanvaringsgevaar. Ook drukke verkeerswegen en prikkeldraad vormen risico’s in leefgebied oehoes.
Rode Lijsten bevatten soorten die bedreigd worden of kwetsbaar zijn. Rode Lijsten hebben geen officiële juridische status, maar hebben in de praktijk wel een belangrijke signaleringfunctie. Voor deze soorten geldt een hogere prioriteit bij het nemen van actieve beschermingsmaatregelen, bijvoorbeeld door hun leefgebieden te verbeteren. Download het Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN–criteria.
Wat wij doen
Vogelbescherming ondersteunt soortwerkgroepen zoals de Oehoewerkgroep die zich in Nederland inzetten voor roofvogels en uilen.
Wat kun jij doen
De soort is waarschijnlijk gevoelig voor de aanwezigheid van toxische stoffen in het milieu, zoals PCB’s en mogelijk ook rodenticiden. Afzien van giftige bestrijdingsmiddelen tegen bijvoorbeeld muizen en ratten is daarom aan te bevelen.
Door de keuze van nestlocaties (waaronder relatief veel nog in bedrijf zijnde groeves), zijn de kansen op nestverstoring niet denkbeeldig. Monitoring is belangrijk om nestplaatsen bijtijds op te sporen en, indien nodig, beschermingsmaatregelen te treffen. Het voedselaanbod in agrarisch gebied kan worden vergroot door bijvoorbeeld de aanleg van extensieve kruidenrijke stroken.
Waarnemingen van oehoes kun je doorgeven aan de Oehoewerkgroep Nederland.
Vogelbescherming is tegen het houden van uilen door particulieren en tegen roofvogelshows.
Meer weten?
Actuele berichten
Koop je verrekijker of telescoop bij Vogelbescherming
Wet- en regelgeving
De oehoe is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn oehoes beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de oehoe wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van oehoe zijn het gehele jaar beschermd, omdat zij elk broedseizoen op dezelfde plaats broeden en daarin zeer honkvast of afhankelijk van bebouwing of biotoop zijn. De (fysieke) voorwaarden voor de nestplaats zijn vaak zeer specifiek en limitatief beschikbaar. De nesten zijn daarom, voor zover ze niet permanent verlaten zijn, jaarrond beschermd. In sommige provincies kan in specifieke gevallen op basis van een gedegen ecologische onderbouwing van jaarronde bescherming worden afgeweken. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal