Groene specht
Eurasian Green Woodpecker, Picus viridis - Spechten (Picidae)
Groene spechten zijn standvogels van open loofbossen, hoogstamboomgaarden, parken en oude houtsingels. Hij broedt meestal in een zelfgehakt hol in een oude loofboom. Zijn voedsel bestaat vooral uit grote mieren (vooral rode bosmieren) en wordt meestal op de grond verzameld. De lachende roep van de groene specht is een opvallend kenmerk. Roffelt niet vaak en zwak.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Forse vogel, met in vlucht opvallend groene rug en stuit en diep golvende vlucht. De kop van de groene specht is opvallend getekend met rode kruin en zwarte vlek rondom het oog. Mannetjes hebben daarnaast nog een rode vlek onder het oog, deze vlek is bij vrouwtjes zwart. Ze hebben een grijze dolksnavel. Onvolwassen vogels zijn zwaar gevlekt over het gehele lichaam. De kenmerkende lachende roep van de groene specht valt vaak het eerst op. Zoekt vaak op de grond naar mieren.
Geluid
Lange, lachende, en hinnikende roep in late winter en voorjaar. Bij opvliegen korte variant hierop.
30-36 cm
Leefwijze
Broeden
Broedt in de periode maart-juni, heeft één legsel van 4-6 eieren. Broedduur: 14-15 dagen. Hij broedt meestal in een zelfgehakt hol in een oude loofboom. De jongen zitten zo'n 23-27 dagen op het nest. Na het uitvliegen blijft de familie tussen de 3-7 weken bij elkaar, of man en vrouw verdelen de jongen.
Leefgebied
Groene spechten broeden vooral in het kleinschalige cultuurlandschap met oude bomen en in de duinen, maar steeds vaker in polders in recreatiebossen, stadsparken en sportparken. In grote bosgebieden broedt hij vaak alleen langs de randen of rond kale stukken. De groene specht ontbreekt in grootschalige open landschappen. Een nest maakt hij in oude loofbomen. Het voedsel zoekt de groene specht hoofdzakelijk op de grond.
Voedsel
Insecten, vooral mieren. Kan flink tekeer gaan op een mierenhoop.
Vogeltrek
De groene specht is een uitgesproken standvogel die in strenge winters grote verliezen lijdt.
Cursus Vogels in Nederland
Verspreiding en aantal
vrij talrijke broedvogel | jaarrond aanwezig
Tussen 1975 en 2000 verdween de groene specht uit veel grote, aaneengesloten bossen op de zandgronden. Tegelijkertijd nam hij sterk toe in lage delen van Nederland, maar dat kon de teruggang niet compenseren. Als geheel is er sinds 1990 sprake van een forse toename. Maar sneeuwrijke winters hakken er goed in bij deze vogel. Dan zijn er weinig insecten voorhanden.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 9500-11.500 (in 2018-2020) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 25.000-30.000 (in 2013-2015) |
| Doortrekkers | Broedvogel - jaarrond aanwezig |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Op veel plekken in geschikt habitat te zien, zoals bijvoorbeeld in het (zuid)oostelijk deel van Schouwen-Duivenland (duinen) of in Twente.
In Europa
De groene specht komt voor in boreale, Atlantische en mediterrane bossen en parkachtige landschappen in geheel Europa, met uitzondering van het Iberisch Schiereiland, Ierland, Corsica, Sardinië, Sicilië en Finland. Niet in het noorden van Noorwegen en Zweden. Op het Iberisch schiereiland leeft de Iberische groene specht, een aparte soort, net als de Levaillants specht die in de Magreb voorkomt.
Meer informatie
Bescherming
De aantalsontwikkeling van groene spechten is niet altijd goed te verklaren. Bij de achteruitgang op zandgronden kan verslechtering van het voedselaanbod een rol spelen. Door stikstofdepositie ontstaat vergrassing en verruiging, wat voor bepaalde mierensoorten nadelig is. Ander bosbeheer met minder kaalkap kan ook een rol spelen. Meer onderzoek naar deze soort is nodig om effectieve beschermingsmaatregelen te kunnen voorstellen. De aantallen groene spechten in geheel Nederland nemen de laatste twee decennia gestaag toe door het ontstaan van nieuwe leefgebieden in Laag-Nederland (parken, recreatiebossen). Sinds 2017 staat de soort niet meer op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels.
Wat kun jij doen
In geschikt habitat oude loofbomen sparen. In het zachte hout maakt de groene specht zijn nest.
Voor de groene specht is een diepe spechtenkast geschikt, met een binnenmaat van ongeveer 50x12x12 centimeter en een invliegopening met een diameter van 6-8 centimeter, welke door de vogels meestal zal worden vergroot.
Meer weten?
Actuele berichten
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Wet- en regelgeving
De groene specht is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn groene spechten beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de groene specht wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van groene spechten zijn niet standaard het gehele jaar beschermd. Nader onderzoek kan nodig zijn, omdat de nesten wel jaarrond bescherming genieten als zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen. In sommige provincies geldt de nestbescherming alleen gedurende het broedseizoen. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal