Kleine bonte specht
Lesser Spotted Woodpecker, Dryobates minor - Spechten (Picidae)
De kleine bonte specht is de kleinste specht in Nederland, niet veel groter dan een huismus. Ze klimmen behendig tegen boomstammen op en neer om voedsel te zoeken. In de broedtijd (vanaf maart) maar ook in de nazomer laten ze een kenmerkend "kie-kie-ki-ki-ki-ki-ki" horen. Hun roffel houdt langer aan dan de grote bonte specht en klinkt meer als een naaimachine. In de rest van het jaar zijn ze zwijgzaam en lastig te vinden.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Kleine specht ter grootte van een mus. Zwart-witte vogel met horizontale strepen op de rug en het mannetje heeft een klein rood petje. Het vrouwtje heeft helemaal geen rood. Heeft een golvende spechtenvlucht. Roffelt langer dan een grote bonte specht, maar zachter, meer als een naaimachine. Deze specht heeft geen rode 'broek'.
Geluid
In de broedtijd (vanaf maart) maar ook in de nazomer laten ze een kenmerkend schel, hoog en snel "kie-kie-ki-ki-ki-ki-ki" horen. Hun roffel houdt langer aan dan de grote bonte specht en klinkt meer als een naaimachine. In de rest van het jaar zijn ze zwijgzaam en lastig te vinden.
14-16 cm, spanwijdte 26 cm
Leefwijze
Broeden
Broedt in april-mei. Heeft één legsel per jaar van 5-6 eieren. Broedduur: 10-11 dagen. Nestelt meestal in tak van een dode loofboom of een dood deel van een levende loofboom. Meeste nesten zachte bomen zoals berk, populier of wilg, maar ook wel in beuken. Maakt vrijwel steeds een nieuw hol. De nestopening is klein en precies rond. De jongen zitten 21-25 dagen op het nest. Na het uitvliegen worden de jongen zo'n 14-28 dagen begeleid door de ouders.
Leefgebied
Kleine bonte spechten hebben als broedplek een voorkeur voor loof- en gemengd bos met zachte boomsoorten (berk, wilg, els en populier) en veel dood hout. Maar ze broeden ook wel in (harde) beuken. Zulk type bos is aan te treffen op landgoederen, in parken, natuurgebieden, maar ook in houtwallen en bij begraafplaatsen, moerasgebieden en langs rivieren. Ze broeden ook in hoogstamboomgaarden. 's Winters soms in rietkragen.
Voedsel
De kleine bonte specht eet hoofdzakelijk insecten. Zoekt deze op stammen, maar ook takken en twijgen. 's Winters eten ze ook wel fruit.
Vogeltrek
In Nederland blijft de kleine bonte specht het hele jaar in zijn broedgebied. Zoekt in de herfst en winter buiten het eigen territorium naar voedsel, niet zelden in het gezelschap van mezen.
Cursus Vogels in Nederland
Verspreiding en aantal
vrij talrijke broedvogel | jaarrond aanwezig
De kleine bonte specht neemt in aantal toe, al zijn er regio's waar het minder goed gaat. Ouder wordend bos en verbossing spelen deze soort in de kaart.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 5800-7500 (in 2018-2020) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 15.000-20.000 (in 2013-2015) |
| Doortrekkers | Broedvogel - jaarrond aanwezig |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Een bolwerk bevindt zich in de Achterhoek. Ze zitten vaak op takken. In het voorjaar het best te vinden door zijn roep en roffel.
In Europa
Grote delen van Europa, ontbreekt in Ierland, Schotland, IJsland, en Zuid-Spanje en Portugal.
Meer informatie
Bescherming
Met de spechtenstand gaat het goed in Nederland (met uitzondering van de draaihals). Dat komt vooral doordat de bossen in Nederland ouder worden. Daarnaast is er steeds meer variatie aan bomen in het bos en blijft dood hout steeds vaker liggen, waar veel bosvogels, zoals spechten van profiteren. Want op dat dode hout vinden ze insecten.
Wat kun jij doen
Zal bij strenge winters in een bosrijke omgeving zeker voederplanken kunnen bezoeken, waar ze graag zonnebloempitten eten. Zachte boomsoorten in de tuin of op erf, zoals els, berk, populier en wilg in een bosrijke omgeving kunnen een bezoek van de kleine bonte specht opleveren. Kleine bonte spechten broeden ook in hoogstamboomgaarden die alleen al daarom moeten worden gekoesterd.
Meer weten?
Actuele berichten
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Wet- en regelgeving
De kleine bonte specht is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn kleine bonte spechten beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de kleine bonte specht wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van kleine bonte spechten zijn niet standaard het gehele jaar beschermd. Nader onderzoek kan nodig zijn, omdat de nesten wel jaarrond bescherming genieten als zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen. In sommige provincies geldt de nestbescherming alleen gedurende het broedseizoen. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal