Navigatie overslaan
Graszanger / Elwin van der Kolk

Graszanger

Zitting Cisticola (Fan-tailed Warbler), Cisticola juncidis - Graszangers (Cisticolidae)

Rode lijst

In Nederland komt de graszanger voornamelijk voor in Zeeuws-Vlaanderen. Het is een zeer wintergevoelige soort die massaal sterft bij langdurige vrieskou. Zijn de winters een aantal jaar zacht dan rukken ze vanuit hun normale leefgebied in Zuid-Europa op naar het noorden en kunnen dan ook Nederland bereiken. Ze houden er een verborgen leefwijze op na, maar zijn goed te herkennen aan de zang, een constant herhaald "tziep!"-geluid dat ze tijdens een zangvlucht laten horen.

Graszanger / Agami

Herkenning

Kleine zangvogel met een korte staart die in opvallende golvende zangvlucht uitwaaiert. Verenkleed zandkleurig met een gestreepte mantel en kruin, aan het uiteinde van de staart bevinden zich zwart-witte stippen. Lichte iris en snavel.

Geluid

Zang een hard, explosief en vrij scherp "tziep", bijna altijd meerdere keren achter elkaar met een korte interval (0,6 - 1 seconde). Roep gelijk aan zang, maar niet herhaald.


10 cm

Deze soort lijkt op:

Cursus Vogels in Nederland

In deze gratis online vogelcursus voor beginners leer je in tien vogellessen veel vogels en hun geluiden herkennen. Van tuinvogels, bosvogels, weidevogels en watervogels tot vogels van het waddengebied. Met handige tips, filmpjes en ezelsbruggetjes om vogels te leren kijken en vooral van vogels te genieten. Veel plezier!

Camilla Dreef & Nico de Haan

Schrijf je in

Nico de Haan en Camilla Dreef

Leefwijze

Broeden

Heeft een lang broedseizoen van maart - september. Vaak twee tot drie legsels per jaar met meestal 4-6 eieren. Broedduur 11-15 dagen. Mannetje bouwt een peervormig nest (met kleine opening aan bovenkant) in lage begroeiing. Complexe balts met meerdere nesten. In Europa nest wel eens geparasiteerd door de koekoek. Jongen vliegvlug na 11-15 dagen. Daarna nog 10-20 dagen gevoerd door vrouwtje.

Leefgebied

Graszangers hebben een voorkeur voor vlakke droge terreinen zonder bomen, maar met hoog gras, zoals zeggen en biezen. Ook broeden ze in graanvelden.

Voedsel

Grotendeels insecten, met name sprinkhanen, maar ook motten, eendagsvliegen, vlinders, juffers en dergelijke.

Vogeltrek

Grotendeels standvogel, maar verplaatst zich al snel bij veranderingen in weer of habitat, zoals koude-inval, maaien of droogte.


Verspreiding en aantal

uiterst schaarse broedvogel | wegtrekkend

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

De graszanger leek zich vanaf 1972 in Nederland te gaan vestigen als jaarlijkse broedvogel. Dit paste in de al tientallen jaren durende noordwaartse uitbreiding van het Zuid-Europese broedgebied. Enkele strenge winters rond 1985 maakten een eind aan deze opmars. Doordat de kou tot diep in Zuid-Europa doordrong, zakte de aanvoer van nieuwe kolonisten weg. Vanaf het jaar 2000 is er een opbloei gaande die in sommige jaren tot meer dan een honderdtal territoriale vogels leidde. Enkele koudere winters rond 2010 zorgden voor instortende aantallen. De verspreiding blijft, in goede en slechte jaren, grotendeels beperkt tot Zeeland, met een prominente plaats voor het Verdronken Land van Saeftinghe.

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen 180-200 (in 2023)
Geschat maximum aantal overwinteraars aantal onbekend
Doortrekkers Broedvogel - wegtrekkend

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Zuidwest-Nederland, met name Verdronken Land van Saeftinghe. Een van de weinige zangers die ook 's winters in zijn habitat is aan te treffen.

In Europa

Broedvogel in Spanje, Italië, Griekenland, Albanië, Kroatië, Zuid- en West-Frankrijk, en lokaal in de Balkan.

Meer informatie


Bescherming

De soort geldt wereldwijd niet als bedreigd. In Nederland broedt een hele kleine populatie vooral in Zeeland. Daarom staat de soort op de Rode lijst van Nederlandse broedvogels. Strenge winters doen aantallen kelderen, maar na een aantal jaren is de soort weer op zijn oorspronkelijke aantal.

Rode Lijsten bevatten soorten die bedreigd worden of kwetsbaar zijn. Rode Lijsten hebben geen officiële juridische status, maar hebben in de praktijk wel een belangrijke signaleringfunctie. Voor deze soorten geldt een hogere prioriteit bij het nemen van actieve beschermingsmaatregelen, bijvoorbeeld door hun leefgebieden te verbeteren. Download hier het Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN–criteria.

Wat wij doen

Geen speciale maatregelen.

Wat kun jij doen

De graszanger profiteert van grootschalige, dynamische natuurgebieden met open, lage vegetaties.

Meer weten?

Actuele berichten

Drieteenstrandloper / Shutterstock

Eropuit met MijnVogelvinder.nl

Neem MijnVogelvinder.nl in je hand en herken vogels door het hele land! MijnVogelvinder.nl is een web-app voor de mobiele telefoon. Deze handige vogelwegwijzer voor onderweg vertelt je welke soorten je tijdens het wandelen of fietsen kunt tegenkomen en waar je op moet letten om ze daadwerkelijk te zien.

Meer over MijnVogelvinder

Wet- en regelgeving

De graszanger is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn graszangers beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de graszanger wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

  • vogels opzettelijk te doden of vangen;
  • nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
  • eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
  • vogels opzettelijk te storen;
  • vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

  • de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
  • de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
  • de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
  • het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen, omdat de soort slechts in beperkte mate in Nederland voorkomt.

Meer weten?

© Foto's: AGAMI   © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk   © Video's: Natuur Digitaal