Winterkoning

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

Zang luid en explosief, combinatie van trillers en heldere klanken

• Zang
• Roep
• Roep
• Familie met roepende jongen

Broeden

Broedt van half april tot in juli. Heeft twee legsels per jaar, die bestaan uit 5-7 eieren. Broedduur: 13-15 dagen. Nest bolvormig met veel mos, met aan de zijkant een opening. Het mannetje maakt meerdere nesten, waarna het vrouwtje uiteindelijk één nest uitkiest om in te broeden. Als het vrouwtje op de eieren zit, probeert het mannetje een ander vrouwtje te lokken in één van de andere nesten. De jongen zitten 15-19 dagen op het nest en worden tot 18 dagen na uitvliegen nog gevoerd door beide ouders.

Leefgebied

De winterkoning komt in het hele land als broedvogel voor. Vereist is voldoende dekking om een nest te kunnen bouwen. Vooral in de bosrijke streken van de hogere zandgronden komt de soort veel voor, maar ook in boomrijke woonwijken en in moerassen en duinen met veel struweel. Als er voldoende groen aanwezig is, komt de winterkoning voor tot in de centra van grote steden. Winterkoningen zoeken hun voedsel in en nabij struikgewas, meestal op of laag boven de grond.

Voedsel

Met hun fijne snavel zijn ze gespecialiseerd in het eten van kleine insecten, rupsen, spinnetjes, larven en zaadjes. Ook uit kleine spleten in bijvoorbeeld schors kunnen zij allerlei eiwitrijk gedierte peuteren.

Vogeltrek

De Nederlandse winterkoningen zijn standvogels, maar het is bekend dat vogels uit Scandinavië en het Oostzeegebied ons land passeren in de trektijd.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Luidruchtig aanwezig in stadsparken en tuinen, vaak op of laag boven de grond.

In Europa

Op het hoge noorden na ontbreekt de winterkoning nergens in Europa. De 15 graden Celsius juli-isotherm vormt de grens voor het voorkomen.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Vogelbescherming bepleit net als BirdLife waar mogelijk het algemeen houden van algemene vogelsoorten zoals de winterkoning. Verder bevorderen we actief op tal van manieren het vogelvriendelijk inrichten van tuinen, om zo onder meer de winterkoning talrijk te houden.

Wat kun jij doen

Winterkoningen zoeken niet zo snel onbeschutte voederplekken op, strooi daarom ook voer onder bomen en struiken. Dicht struikgewas en een plantenrijke border zijn genoeg om het een paartje winterkoningen naar de zin te maken. Een takkenhoop in een rommelig overhoekje of klimop kan een prima plek opleveren om een nest te maken. Een nette, aangeharkte tuin is minder geschikt dan een tuin met dichte struiken, een composthoop en planten die pas in het voorjaar worden bijgesnoeid.
Er bestaan speciale winterkoningnestkasten. Deze worden niet vaak gebruikt om in te broeden, maar kunnen wel dienst doen als schuil- of overwinteringsplaats of om winterkoningen te lokken in nieuwbouwwijken en pas aangelegde tuinen.

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Help mee
• Magazine Vogels dichterbij

Actuele berichten

• Leve de blaadjes! Ban de bladblazer!
• 6 Eersteklas klimplanten voor vogels
• Knus overwinterende winterkoningen
• Bevolkingsexplosie van winterkoningen na kou

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

• vogels opzettelijk te doden of vangen;
• nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
• eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
• vogels opzettelijk te storen;
• vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

• de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
• de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
• de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
• het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van winterkoningen zijn alleen gedurende het broedseizoen beschermd. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Informatiepunt Leefomgeving