Via de webcam zijn met regelmaat een paar zwarte kraaien te horen en soms ook het “gekekker” van een havik! Ja, ons zeearend paar leeft niet altijd in ‘pais en vree’ met hun buren. Ze staan altijd op scherp en schromen niet om potentiële indringers en pestkoppen te verjagen.
Een stel zwarte kraaien en een havik in de buurt van het zeearend nest (foto Andries Dijkstra)
Pesten en jennen
Wat bezielt die zwarte kraaien toch om steeds weer het zeearend paar op te zoeken en rond hun nestboom te vliegen? Tot nu toe (maandag 14 maart ’22) is er nog steeds geen ei en als dit wel het geval is, hebben ze geen schijn van kans om dit uit het dan continu bewaakte nest te stelen. Dit gedrag van de zwarte kraaien lijkt toch niets anders te zijn als pesten en jennen! Het zijn echte pestkoppen die met z’n tweeën proberen om roofvogels, zoals onze zeearenden, het leven zuur te maken. Is pesten dan toch niet alleen een onhebbelijk mensendingetje? Kennelijk niet, ook bij dieren is dit gedrag waar te nemen.
Veel kijkers hebben vast wel eens gezien hoe zwarte kraaien en buizerds elkaar dwars kunnen zitten. Tussen deze twee soorten zou je nog kunnen beredeneren dat er min of meer sprake is van een gelijkwaardige krachtsverhouding. Toch gaan kraaien soms wel zo ver dat ze, door eendrachtig en vrijwel altijd met z’n tweeën samen te werken, in staat zijn om prooien van buizerds af te pakken. Ik heb echter nog nooit gezien dat kraaien in staat waren om de prooi van een zeearend in te pikken. Wel mogen zij, nadat een zeearend is uitgegeten, aanschuiven om de restanten op te peuzelen.
‘Mobbing’
Kraaien kunnen zich kennelijk, net als mensen, simpelweg gedragen als echte pestkoppen! Een fenomeen dat in 1966 voor het eerst werd beschreven door bioloog Konrad Lorenz. Hij noemde het ‘mobbing’ en definieerde dit als: “het najagen, aanvallen van een predator door meerdere individuen samen, teneinde zijn jacht te bemoeilijken of hem uit de buurt te verjagen”. Deze definitie lijkt mij niet helemaal van toepassing op de zwarte kraaien bij ons zeearend nest in het NP ‘de Alde Feanen’. Willen zij de zeearenden verjagen of hen het jagen belemmeren? Ik denk van niet. Het lijkt veel meer op een spelletje “pesten en jennen”, maar dan wel zo slim uitgevoerd, dat zij er zelf geen schade door oplopen.
Intelligentie
In de vogelwereld worden de kraaiachtigen (zoals zwarte kraaien, roeken, kauwen, eksters en gaaien) als het meest intelligent beoordeeld. Je zult ze vrijwel nooit doodgereden vinden langs de wegen. Toch zijn kraaiachtigen er doorgaans wel als de kippen bij om andere, op die wegen doodgereden, dieren op te peuzelen. Kennelijk kunnen zij de snelheid van het verkeer goed genoeg inschatten om zich altijd net op tijd weer boven het asfalt te verheffen. Nee, de waarschijnlijk dommere planteneters zoals meerkoeten en eenden zijn vrijwel steeds de klos! Niet slim genoeg dus! Hetzelfde lijkt ook te gelden voor vleeseters als buizerds, wolven en huiskatten.
Omnivoren, de slimmeriken?
Jazeker, kraaiachtigen zijn echte alleseters. Aas, keukenafval, fruit, zaden, insecten, wormen, er is weinig te bedenken wat ze niet lusten. Zou het dan toch waar zijn dat juist alleseters (omnivoren) de meest slimme diersoorten zijn? Onder de zoogdieren worden de alleseters als varkens, ratten en mensen eveneens gezien als zeer intelligent. Zouden zij daarmee, vanuit de evolutie beredeneerd, eveneens de beste overlevingsstrategie hebben ontwikkeld?
Tot slot, de actualiteit rondom het zeearend nest …
Donderdag 10 maart: In het begin van de ochtend was man zeearend met regelmaat in zijn eentje op het nest aanwezig met het gebruikelijke gedrag, zoals rommelen met takken en nestbekleding. Waar was de vrouw? Foerageren? Vrijdag 11 maart: Wachten en nog eens wachten …, uiteindelijk bleef vrouw zeearend ook na zonsondergang op het nest. Sterker nog, zij verbleef de hele nacht van 11 op 12 maart, soms staand dan weer zittend, op het nest. Rond 6.30 uur in de ochtend vertrok ze, zonder een ei te hebben gelegd! Dit gedrag kan zeker meerdere etmalen of nog langer duren, voordat er een ei wordt gelegd. Tja, een zeearend koppel wat er in gelooft, heeft kennelijk geen haast! Zondag 13 maart: Tijdens zonsopgang was de vrouw op het nest, maar zonder ei! Later samen op het nest en alert op de rondvliegende zwarte kraaien. Na zonsondergang bleef de vrouw op het nest, totdat ze om 22.19 uur in het donker vertrok in de richting van hun “slaap- en paarboom”.
Ons zeearend koppel lijkt als laatste van de Nederlandse zeearend populatie een (eerste) ei te gaan leggen, om daarmee de voorspellingen van alle ‘deskundigen’ te logenstraffen! Oftewel, nooit een saai moment bij de zeearenden en … het wordt vervolgd!
De zeearend vrouw verlaat in het donker, op 13 maart ’22 om 22.19 uur het nest (screenshot via de webcam)
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
