De jongen staan op het punt uit te vliegen. En dan? Waar gaan ze heen? En wat doen de ouders? Daarover meer in dit blog.
De Gierzwaluw spreekt al lange tijd tot de verbeelding. De Zwitser Emil Weitnauer was bijvoorbeeld al rond 1930 gefascineerd door deze vogelsoort. Het leidde tot meer dan 40 jaar onderzoek aan de soort. Gilbert White was er nog iets eerder bij, hij schreef al in 1774 een stuk over de gewoontes van de Gierzwaluw. Een bijzonder bekend werk is dat van David Lack, getiteld Swifts in a Tower (de Gierzwaluw wordt in het Engels de Common Swift genoemd), voor het eerst gepubliceerd in 1956. Daar ging 10 jaar broedvogel-onderzoek aan vooraf.
Recent zijn er nieuwe mogelijkheden ontstaan om gierzwaluwen te onderzoeken. Veel liefhebbers krijgen een bijzonder inkijkje in het normaal verborgen nest van de vogels met behulp van kleine cameraatjes, zo ook hier op Beleef de Lente. Een nog wat recenter binnen bereik gekomen techniek biedt mogelijkheden de vogels ook buiten het nest te volgen.
De afgelopen jaren zijn zogenaamde geolocators steeds kleiner geworden. Het gaat hierbij om apparaatjes met een lichtsensor, opslag en een batterij. Inmiddels wegen die apparaatjes nog maar 1 gram. De apparaatjes kunnen met een soort rugzak-tuigje op de rug van een vogel worden bevestigd. Bij onderzoek aan de Universiteit van Lund in Zweden is eerst bij een Gierzwaluw met jongen onderzocht hoe de vogel reageerde op de bagage. Deze bleef de jongen normaal voeren en er was verder geen negatieve invloed te merken. Vervolgens is aan het eind van het broedseizoen bij verschillende gierzwaluwen in Zweden, later ook op andere plaatsen in Europa, een geolocator aangebracht. De apparaatjes moesten bij terugkeer het volgend broedseizoen van de vogels af worden gehaald om de opgeslagen data te kunnen bekijken. Er is dus geen live-verbinding met een satelliet, dat soort apparaatjes is nog te groot en zwaar.
Het onderzoek heeft prachtig in beeld gebracht waar de broedvogels uithangen gedurende de lange tijd dat ze niet hier rondvliegen. De Nederlandse gierzwaluwen doen dat vooral boven de regenwouden rond het bekken van de rivier de Kongo in Gabon en Kongo in het westen van Afrika, maar tussen oktober en februari ook boven Malawi en Mozambique juist in het oosten van Afrika. In een mooi artikel uit 2014 is hier veel meer over te lezen, zie: deze link naar het artikel
Waar de jongen precies heen gaan is minder bekend. Ze keren niet terug naar het ouderlijk huis, dus een jong uitrusten met een geolocator is vrijwel zinloos aangezien deze niet meer terug wordt gevonden. Er zijn wel aardig wat jongen uitgerust met ringen. Daaruit blijkt dat jongen doorgaans wel terugkomen naar het land van oorsprong, maar niet naar dezelfde broedkolonie. Fascinerend is daarbij dat de uitgevlogen jongen wellicht meereizen met volwassen, wegtrekkende gierzwaluwen en daarbij het voor Nederlandse gierzwaluwen typische trekpatroon aangeleerd krijgen.
Het is te hopen dat de jongen tegen de tijd dat het ‘tieners’ zijn ook allemaal een veilig eigen plekje kunnen vinden. Hoe daar aan bij te dragen is, wil ik graag nog in een volgend blog toelichten.
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
