Hoe vaak zie je nou echt een winterkoning? Dit kleine bruine vogeltje leeft een verborgen leven. Wie er geen oog voor heeft (of in niet zo’n groene omgeving woont) komt ze niet vaak tegen. Even een tipje van de sluier over het leven van dit prachtige, kleine vogeltje.
Opgewonden
Ja als er één vogel is die valt in de categorie ‘opgewonden standje’, dan is het de winterkoning. Heb je hem wel eens zien zingen? Ik bedoel echt zien. Dan zit ‘ie in een struikje bijna recht voor je neus met zijn hele harde, heldere zang en dat staartje, kort en strak overeind. Een druktemaker eersteklas. Waar haalt zo’n kleintje de energie vandaan om dit de hele dag vol te houden?
Dieet
Nou die energie haalt een winterkoning uit zijn eten, en dat eten bestaat uit insecten. Die zitten vol eiwitten, proteïne, en dat geeft een boel energie. In de winter is dat dieet minder handig. Zoveel insecten zijn er dan niet. En toevallig trekken de Nederlandse winterkoningen niet weg. Er komen er wel meer bij. De vogels uit noordelijkere streken komen wel hierheen om te overwinteren, maar veel verder naar het zuiden gaan ze niet. Hooguit nog naar Engeland. Al die kleintjes zoeken dus ook in hartje winter naar vliegjes. En die zijn er wel een paar hoor. Maar niet veel. Daarom kan de stand van het aantal winterkoninkjes soms wel halveren tijdens een strenge winter.
Vliegende muis
Je hebt het misschien wel eens gezien. Loop je over een bospad, of thuis door het park, en dan ffffffrrrrt! Knalt er iets superkleins over het pad en aan de andere kant weer het bosje in. Je weet zeker dat het geen muis was, want het beestje vloog. Maar zo klein en effen bruin, het had wel een muisje kunnen zijn.
Geen goede buur
Winterkoninkjes zijn geen vriendelijke vogels. Niet naar andere winterkoninkjes en niet naar andere vogels. Niet alleen gaat het mannetje vreemd, één vrouwtje is hem meestal niet genoeg. Maar ook de vrouwtjes kunnen gemeen zijn. Zodra de jongen zijn uitgevlogen, maar nog wel een beetje bijgevoerd worden, verlaat het vrouwtje haar man. Ze verzorgt de jongen nog wel, maar vertrekt naar het territorium van een ander mannetje, waar ze opnieuw aan een nestje begint. Ook kunnen zowel het mannetje als het vrouwtje de eieren van andere nesten in de buurt kapot pikken en niet alleen van winterkoninkjes.
Als je dit met een biologische pet op bekijkt, is het niet gemeen, maar slim! Denk je eens in. Door de eieren van alle buren kapot te maken, is er meer voedsel beschikbaar voor het vrouwtje (dus meer eieren) en voor de jongen, waardoor de overlevingskans groter wordt. En door te paren met verschillende partners, zorgt het vrouwtje ervoor dat ze het zaad van verschillende mannen heeft voor haar eitjes. Hoe meer variatie, hoe robuuster de populatie. Het mannetje zorgt er zo voor dat zijn genen beter verspreiden. En dat is waar het allemaal om gaat, voortplanting.
Niet oud
Winterkoninkjes worden niet oud. De gemiddelde leeftijd is ongeveer een half jaar oud. Dat betekent dat er een hele hoge sterfte is onder de jongen en dat een groot deel nooit volwassen wordt. Daar staat dan tegenover dat als ze wel hun eerste jaar halen, ze ook snelle voortplanters zijn. Ze leggen 6 tot 7 eitjes per nest en broeden meestal twee keer per jaar, heel soms drie keer per jaar. Dus na een strenge winter kan het aantal winterkoninkjes dan toch weer snel op het oude niveau zitten. En ook groeit de populatie, ondanks de slechte jaren. Gelukkig maar, want deze kleine boef willen we niet kwijt!
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
