Langzaam naderen we het einde van dit prachtige nest torenvalken. Binnenkort zit de voortplantingscyclus van dit jaar erop en gaan de ouders in de rui. Welke hormonen daarvoor zorgen? Lees het in hormonaal verhaal deel 2.
Het is een leuke tijd om de webcam in de gaten te houden, want de kuikens veranderen met de dag. Kijk maar eens hoe zelfstandig ze al worden in deze clip van Bonnie. Eten? Zelluf doen!
Niet alleen de kuikens veranderen hun verenkleed, ook moeders is waarschijnlijk al begonnen met ruien. In het laatste blog van Claudia lees je meer over veren, ruien en het verschil tussen meisjes en jongens. En in dit blog vertel ik je over de hormonen die door de aderen stromen om de voortplantingscyclus te laten beginnen en weer te doen eindigen.
Testikels
Maar eerst even terug naar mijn vorige blog: daar vroeg ik jullie te raden hoeveel keer de testikels bij vogels zwaarder kunnen worden door voorjaarshormonen. Het blijkt moeilijk voor te stellen dat hormonen zúlk sterk spul zijn. Chatter TigerBeauty kwam het dichtste bij met 50x groter. Maar bij spreeuwen kunnen de testikels tot wel 200x zwaarder worden in de lente! Gelukkig hoeven ze die de rest van het jaar niet mee te sjouwen…
Testosteron
In het voorjaar gieren de mannelijke hormonen (androgenen, waaronder testosteron) onze torenvalkman door het lijf. Deze hormonen maken het mannetje agressief én romantisch tegelijkertijd. Hij zal zijn territorium rond het nest agressiever bewaken én hij zal proberen met zijn vrouw te paren. Dat gedrag is natuurlijk helemaal niet handig als de broedende vrouw en later de kuikens gevoerd moeten worden. Dus daalt de hoeveelheid androgenen in het bloed heel snel als de eieren gelegd zijn.
In een cirkel
De grap is dat androgenen een mannetje agressief maken, maar dat agressiviteit ook androgenen maakt. Torenvalken in gevangenschap komen geen rivalen tegen en hebben 3 keer minder androgenen. Ook bij andere vogels lijkt interactie met een rivaal de hormonen te stimuleren. Overigens kunnen mannen in gevangenschap toch gewoon sperma maken, vrouwen versieren en kuikens krijgen.
Goed gezelschap
Niet alleen jaloezie laat de hormonen stromen: ook romantiek zou wel eens kunnen helpen. In mijn vorige blog schreef ik dat daglicht de aanmaak stimuleert van luteïniserend hormoon (LH), een stofje dat de geslachtsdelen laat groeien en ei-/spermacellen laat rijpen. Torenvalken die als paartje in gevangenschap leven, hebben ´s winters al een hoger LH. Van andere soorten is bekend dat LH toeneemt als ze in het romantische gezelschap van hun partner zijn. Het zou maar zo kunnen dat dat bij onze torenvalken ook zo is.
Het einde van de cyclus
Aan al het goede komt een eind. Het hormoon prolactine speelt daarbij waarschijnlijk een rol. In het vroege voorjaar neemt het langzaam en tijdens het broeden schiet het omhoog. Bij de vrouw wordt het gestimuleerd door het contact met de eieren via de kale broedvlek op haar borst en buik. Prolactine remt de aanmaak van gonadotropines, de hormonen die de geslachtsorganen stimuleren. Zo zorgt het er mogelijk voor dat het vrouwtje niet oneindig veel eieren legt.
Als de kuikens uitvliegen daalt prolactine weer en bij vele vogelsoorten begint de rui zodra deze daling inzet. Of dit bij de torenvalk ook zo is, is nog maar de vraag. Ruien kost veel energie en daarom beginnen vele vogelsoorten pas aan de rui als het voeden van de jongen (ook een energieverslindende onderneming) voorbij is. Bij torenvalken lijkt ruien veel minder energie te kosten dan bij sommige andere vogels en het vrouwtje begint er ook al vrolijk aan voor het broedseizoen goed en wel voorbij is.
Kijk nog even mee
Niet getreurd, we zijn nog niet aan het eind. Geniet nog een tijdje van deze toverballen van kuikens!
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
