Schone energie: denk mee, niet tegen!

Klimaatverandering en de schrikbarende achteruitgang van de biodiversiteit zijn de grootste uitdagingen van deze tijd. Als we er niet in slagen om de opwarming van de aarde te remmen, zijn de gevolgen voor veel ecosystemen en soorten – waaronder de mens zelf – rampzalig. Omgekeerd geldt dat natuur en alle processen die daarbij horen, het klimaat op aarde reguleren. Hoe meer intact de natuur, des te beter is zij in staat om de effecten van klimaatverandering op te vangen. Maar intussen is de mens hard bezig om dit vermogen uit te hollen, vooral door een intensieve exploitatie van land en zee. De klimaatcrisis en de biodiversiteitscrisis zijn dus twee kanten van dezelfde medaille.

Hier ligt tegelijkertijd de kern van oplossingen. De energietransitie móet er komen; we zullen moeten wennen aan meer windmolens en zonnevelden in onze leefomgeving. Alleen als dat op een verstandige, natuur-inclusieve manier gebeurt, spannen we het paard niet achter de wagen. Zit Vogelbescherming daarmee in een spagaat?

Nee. Wij vinden dat Natura 2000-gebieden, weidevogelkerngebieden en belangrijke trekroutes moeten worden gevrijwaard van windmolens en zonnepanelen. Daarmee blijft er meer dan genoeg ruimte over waar het wél kan. Dat betekent ook dat we zullen moeten accepteren dat er zaken veranderen in onze leefomgeving. Dat is niets nieuws; er is geen enkel landschap dat in de laatste jaren níet veranderd is. Vooral als gevolg van de steeds verder intensiverende landbouw zien we raaigras verschijnen en bloemen, vlinders en vogels zoals veldleeuwerik en ringmus verdwijnen.

U zou kunnen denken: dat wordt door de energietransitie dan alleen maar erger. Inderdaad zal energieopwekking lokaal ten koste kunnen gaan van vogels. Dat mag echter geen reden zijn om op de barricades te klimmen en overal ‘wind en zon’ tegen te houden; als we zoveel CO2 blijven uitstoten raken we immers nog veel meer kwijt.

Door nieuwe energieopwekking niet op de verkeerde plekken te leggen, kunnen we het effect op de meest kwetsbare natuur minimaliseren. Er kunnen bijvoorbeeld nog veel meer zonnepanelen op daken. Helaas is dat duur en ingewikkeld, en is aanleg van zonneweiden goedkoper en eenvoudiger. Maar we moeten niet de weg van de minste weerstand kiezen. Waar wél zonneweides worden aangelegd, is het minstens even belangrijk om energieopwekking te combineren met herstel van biodiversiteit.

Daar werken we al een tijd hard aan. We doen mee in een traject met bedrijven die werken aan windmolens en hoogspanningsleidingen, om aanvaringen te voorkomen en het leefgebied van vlinders, bloemen en vogels onder deze installaties te verbeteren.

In het IJsselmeergebied strijden we tegen zonne-eilanden en stellen we voor om binnendijks natuurontwikkeling, natte landbouw, recreatie en zonnepanelen te gaan combineren. We hebben alle 30 energieregio’s (RES-en) opgeroepen om kwetsbare natuur uit de zoekgebieden te halen en opwekking te combineren met natuurherstel. We hebben samen met een grote branchevereniging van de zonne-energie sector en andere natuur- en milieuorganisaties een gedragscode opgesteld, die zorgt voor een goede lokalisering het bevorderen van natuur. Er zijn zonnevelden die laten zien dat de natuurwaarde er per saldo op vooruit is gegaan - dat zou de standaard moeten worden.

Op deze manier kunnen we stoppen met fossiele energie en tegelijkertijd meer natuur realiseren dan er nu is. Door mee te denken en niet tégen.