Zoekgebieden voor zon en wind teveel in beschermde natuur

Het gaat bijvoorbeeld om Natura 2000- gebieden of het Natuurnetwerk Nederland. Natuurmonumenten en Vogelbescherming Nederland maken zich zorgen over de plannen en roepen daarom overheden op om in de RES 2.0 deze zoeklocaties te schrappen of aan te passen.

Het IJmeer en de Velperwaarden; voorbeelden van beschermde natuurgebieden die op dit moment in de RES-en 1.0 bestempeld zijn als mogelijk zoekgebied voor het opwekken van zonne- en windenergie. Niet alleen de plaatsing ín natuurgebieden verdient aandacht, ook de plaatsing nabij natuurgebieden, in weidevogelkerngebieden en belangrijke vogeltrekroutes kan schadelijk zijn.

Bjørn van den Boom, manager Public Affairs bij Natuurmonumenten: “We zijn vóór het opwekken van duurzame energie, maar wel op de juiste plek. Natuur mag niet de dupe worden van maatregelen tegen klimaatverandering. Windmolens en zonnepanelen horen niet in de natuur, naast de klimaatcrisis hebben we immers ook te maken met een biodiversiteitscrisis. We vinden dat de bescherming en versterking van natuur voorop moeten staan bij de energietransitie, juist nu soorten en ecosystemen op omvallen staan. Ook onze waardevolle landschappen verdienen in een aantal RES-en meer aandacht”.

Hoewel veel RES-en bescherming van het landschap als uitgangspunt hebben, betekent dit niet dat waardevolle landschappen ook écht beschermd zijn. Zo kijkt de regio Twente naar mogelijkheden voor energieopwekking in waardevolle landschappen en is het in Noord Oost Brabant niet gelukt om op RES-niveau zoekgebieden aan te wijzen die rekening houden met waardevolle landschappen. Hier moet iedere gemeente zelf zoekgebieden gaan zoeken.

Maar er zijn ook RES-en waar het goed gaat. De RES 1.0 Hart van Brabant bijvoorbeeld springt er positief uit. Hier zijn natuur en landschap expliciet beschermd. De regio maakt zich hard voor landschap met ‘ongestoorde natuurpanorama’s’; op deze specifieke plaatsen blijft de landschapsbeleving behouden. Ook in de provincie Noord-Holland zijn in beide RES-en eerdere zoekgebieden in natuur en waardevol landschap geschrapt. Daarentegen wordt er in Noord-Holland nog wel naar het IJsselmeer in de buurt van Wieringerhoek (Natura 2000) gekeken voor het opwekken van zonne-energie.

De analyse van Natuurmonumenten en Vogelbescherming Nederland maakt zichtbaar dat regie op ruimte ontbreekt. Regionale overheden beperken zich tot hun regio-grenzen en werken onvoldoende samen om tot de meest optimale zoeklocaties te komen. Regio-overstijgende regie is nodig. Ook ontbreekt de optelsom van de effecten van alle RES-en samen. Daarom pleiten de natuurorganisaties dat er landelijk zicht komt op de cumulatieve effecten van de RES-en op natuur en landschap.

Natuurmonumenten en Vogelbescherming zijn voorstander van duurzame energie en pleiten voor een zorgvuldige klimaataanpak. Zorg daarbij dat natuurgebieden en waardevol landschap vrij blijven van windmolens en zonnepanelen. Overheden kunnen meer werk maken van energiebesparing en betere alternatieven. Leg eerst daken vol met zonnepanelen voor je plaatsing in natuur of waardevol landschap overweegt. Zorg dat de biodiversiteit erop vooruit gaat daar waar wél wordt opgewekt. Daarmee werken we niet alleen aan de klimaatcrisis, maar ook aan de minstens zo urgente biodiversiteitscrisis.