“Als het wad niet meer droogvalt, heeft de kanoet niets meer te eten”

We herkennen haar gelijk op de boot die ons van Den Helder naar Texel brengt: ze draagt warme kleren, waterdichte laarzen en een grote verrekijker om haar nek. Eva Kok is wetenschapper bij het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) en doet onderzoek naar de kanoet.

“De kanoet is een steltloper. Het is een lange afstandstrekker die het grootste deel van het jaar in de Banc d’Arguin doorbrengt, een waddengebied voor de kust van Mauritanië. In het voorjaar, zo halverwege mei, trekken ze naar Siberië, waar ze broeden.

Onderweg doen ze onze Waddenzee aan om nieuwe energievoorraden aan te leggen, voordat ze weer verder vliegen naar hun broedgebied op de toendra. Vanwege de verschillende plekken die de kanoet aandoet, staat onze Waddenzee-kanoet symbool voor ecosystemen van Afrika tot Siberië.”

Veel steltlopersoorten nemen momenteel razendsnel in aantal af. Zo ook de kanoet. “Het gaat heel slecht met de kanoet. In de jaren tachtig waren er 400.000. Nu is daar nog minder dan de helft van over. Dat komt met name door de afname van de kwaliteit van het leefgebied. Vooral in het broedgebied, de arctische toendra’s in Siberië, luistert het nauw.”

“Kanoeten komen in Siberië aan op het moment dat de sneeuw en het ijs smelten. Dan komen er allerlei insecten tevoorschijn, die belangrijk voedsel zijn voor de jongen. Maar door de opwarming van de aarde smelt het ijs steeds eerder. Inmiddels smelt het ijs nu een maand eerder dan dertig jaar geleden. Tegelijkertijd vertrekt de kanoet niet eerder uit Mauritanië. Dus als ze nu aankomen op de toendra is het ijs gesmolten en nemen de insecten alweer af. Dit heeft mogelijk grote consequenties voor de overleving van de kanoetenkuikens.”

Wat kunnen we in Nederland doen om de kanoet te beschermen? “Door onze bijdrage aan de opwarming van de aarde hebben we ook in Nederland invloed op de opwarming van de toendra. Daarom moeten we er alles aan doen om verdere opwarming van de aarde te voorkomen. Daarnaast is ons Waddengebied na Mauritanië de belangrijkste pleisterplek voor de kanoet. Dus we kunnen ervoor zorgen dat het goed gaat met het wad, zodat de kanoet goed op sterkte is als hij naar Siberië vertrekt om te broeden.”

En hoe staat het met de Nederlandse Wadden? "Het wad staat onder druk. Door gasboringen, overbevissing, verstoring van vogelkolonies door recreanten, door opwarming en door de stijging van de zeespiegel. Ik ben bang dat alle veranderingen van het wad uiteindelijk leiden tot het ineenstorten van het hele ecosysteem, met een enorm verlies aan biodiversiteit als gevolg. Als het wad ‘verdrinkt’ doordat het niet meer droogvalt, dan heeft de kanoet niet meer te eten. Bovendien staat de kanoet symbool voor heel veel steltlopersoorten en het systeem waar ze onderdeel van zijn.”

“Het belangrijkste is dus om de opwarming van de aarde zo snel mogelijk te stoppen. Daarnaast is het van belang om alle gebieden waar de kanoet landt tussen Mauritanië en Siberië te beschermen. Want als ze geen plekken meer hebben om tussentijds aan te sterken, kan de kanoet de broedgebieden niet meer bereiken.”

Niet alleen voor de kanoet, ook voor haar eigen geluk vindt Eva het belangrijk om goed met de natuur om te gaan. “Ik kan me mijn leven niet voorstellen zonder natuur. Ik voel me nergens zo goed als wanneer ik buiten ben. Ik fiets graag, en zodra ik het strand op fiets en ik rij langs de kustlijn, met de golven naast me, dan voel ik me het beste.”