Maak compost voor uw vogeltuin

De voorpret, iedere keer als u zo’n beschimmeld kontje courgette onderuit de groentela vist en weet dat het perfect is voor uw compostproject. Dat alleen is al de moeite van het composteren waard.

Waarom zelf compost maken? Vogels hebben bloemen nodig, want die lokken insecten en geven zaden en bessen: vogelvoer dus, onder meer. Maar bloemen moeten zelf ook ‘eten’: mineralen uit de grond. U kunt kunstmest strooien of compost kopen, maar leuker en duurzamer is het om zelf compost te maken. Het heeft iets moois, die kringloop in eigen keuken en tuin, waar bij uw groene afval weer voedsel wordt voor bodemdieren en planten. Composteren kan ook in een héél kleine tuin of op een balkon.

Compost zorgt ervoor dat uw bloemen op hun mooist bloeien en sterk en gezond zijn en daardoor minder bevattelijk voor ziektes en plagen. Vaak bevat de tuinbodem te weinig plantenresten en zijn uw planten en bodemdiertjes gebaat bij extra compost. En daar zijn de vogels weer mee geholpen: meer en vettere zaden en wormen.

Compost verbetert ook de structuur van de grond: klei wordt wat luchtiger en zand krijgt meer samenhang. Door die structuur, kunnen de plantenwortels zich beter ontwikkelen en houdt de bodem meer water vast. Dat bespaart weer kraanwater en moeite.

Allerlei soorten compostbakken of -vaten zijn overal te koop in verschillende materialen en prijsklassen. Die passen makkelijk in een kleine tuin. Maar, een constructie van houten of plastic (klap)kratten op elkaar gestapeld met afdekking lijkt ook te werken. Misschien heeft u nog kratten staan en dan is het laagdrempelig om het eens te proberen.

U hoeft ook niet meteen het hele jaar door voor de hele tuin genoeg compost te hebben en al uw gft-afval kwijt te kunnen. Start op kleine schaal in een krat, als het bevalt kunt u altijd nog uitbouwen. Wat overblijft gaat gewoon in de gft-bak, ook prima.

De opbouw van een composthoop is altijd het zelfde, waar u de compost ook in maakt. Het is een soort lasagne: laagjes bruin afgewisseld met laagjes groen (zie kader). Wat ook altijd geldt: het proces verloopt sneller met hoge temperatuur, dus in de zomer gaat het een stuk beter dan in de winter. In de lente starten is perfect. Begin nu, dan kunt u de compost na de zomer gebruiken.

• Start met een luchtdoorlatende laag van bijvoorbeeld dunne, kort geknipte takken op de bodem, met daarop een dunne laag bruine ingrediënten.
• Daarop een laag groen.
• Dan weer bruin.
• Herhaal dit tot krat/vat/bak vol zit. In een grote bak maakt u de lagen dikker, in een kleine dunner.
• Zorg dat het materiaal vochtig blijft, dus sproei af en toe met de plantenspuit. Niet kletsnat en niet kurkdroog.
• De bruine tussenlagen zorgen voor beluchting, maar prik ook met een stok van boven naar beneden gangen voor extra zuurstof. Dit voorkomt vieze luchtjes.
• Dek het compost af, zodat het niet doorweekt raakt bij regen en ook niet te veel uitdroogt. Gebruik ademend materiaal. Een kant en klaar vat heeft een geschikt deksel. Bij een eigen maaksel is een juten zak (van Sinterklaas) of oud katoenen badmatje ook te proberen als afdekking.

Om erachter te komen of de compost klaar is, moet u kijken. Gewoon een handje eruit trekken. Het kan een paar maanden duren, bij kou langer. Na verloop van tijd moet het mooi donker en rul worden, maar nog wel een beetje plakkerig. Dan is het klaar. Ook halfrijpe compost, waar u nog stukjes van bladeren en takken in herkent, is al prima bruikbaar.

Gebruikelijk in voor- of najaar, maar eigenlijk het hele jaar, kunt u een dunne laag (+/- 5 mm) tussen de planten strooien en eventueel maar niet noodzakelijk door de grond harken. De micro-organismen en bodemdiertjes gaan er dan rustig mee verder. Onder bessenstruiken en fruitbomen strooit u meer: 2 cm. In bloempotten en bakken kunt u zo’n 10% door de grond mengen. Gaat u een border, moestuin of gazon aanleggen? Spit dan vooraf een laag van 2 cm compost door de bovenste 20 cm van de grond.

Heeft u alleen een balkon, ga dan voor worm-composteren (zie bovenstaand filmpje). Onlangs stond er nog een uitgebreid artikel op Nature Today over hoe gemakkelijk dat in zijn werk gaat. Er zijn tegenwoordig werkelijk prachtige wormenbakken te koop: in mooie kleuren en moet bloemen erop of hangplanten eraan: een lust voor het oog.