Dilemma’s in natuurbescherming

De veehouderij draagt op grote schaal bij aan klimaatverandering. Volgens de FAO, de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties, komt maar liefst 14,5% van de uitstoot van broeikasgassen wereldwijd door de veehouderij. Bovendien veroorzaken vlees- en zuivelconsumptie op grote schaal ontbossing en zijn het de belangrijkste oorzaken van ons stikstofprobleem. De biodiversiteit heeft flink te lijden onder de intensieve veehouderij.

Tegelijkertijd is ons eens zo natuurrijke weidelandschap gevormd door de extensieve (melk)veehouderij. Grutto’s en andere pareltjes van de rijke weide zijn in ons land ook niet te redden zonder een vorm van extensieve veehouderij. Aanpak van de wereldwijde biodiversiteitscrisis en de klimaatcrisis vergt al met al een drastische omschakeling van de huidige landbouwpraktijk; zeker in ons dichtbevolkte landje met zijn intensieve landbouw.

Dat is een uitdaging waar boeren, natuurbeschermers en overheden samen voor staan. Het vraagt om dappere, niet eenvoudige keuzes. Vooral van de overheid. Die moet gaan voor een landbouw die enerzijds niet langer gericht is op een ongebreidelde productie van dierlijk eiwit, maar anderzijds ook voor het herstel van natuurrijke weilanden.

Nog zo’n ingewikkelde: de energietransitie. Weinigen zullen nog ontkennen dat de klimaatcrisis voor mens en biodiversiteit een megagrote bedreiging vormt. En dat de omschakeling naar duurzame energie noodzakelijk is. Tegelijkertijd vormen windmolens, zeker op de verkeerde plekken, een bedreiging voor vogels. En zijn zonneparken op open water of in natuurgebieden slecht voor de biodiversiteit. Als de energietransitie blind gaat voor omschakelen tegen lage kosten zonder oog voor natuur en landschap gaat het mis.

Ook hier zal de overheid dappere en niet eenvoudige keuzes moeten durven maken. Zoals dwingende regels voor zonnepanelen op daken en een verbod op panelen in de natuur. Natuur- en milieuorganisaties zullen zich inzetten voor windmolens en zonnepanelen op de juiste plekken. Dat klinkt gemakkelijk maar zal ook van ons, vogelbeschermers, soms dappere keuzes vragen. Njet zeggen tegen elke windmolen komt de wereldwijde natuur ook niet ten goede.

Of neem vliegen. De minst duurzame vorm van reizen. Maar verschillende succesvolle natuurbeschermingsprojecten in ver weg gelegen landen zijn vooral mogelijk door ecotoerisme. Toch heeft Vogelbescherming er voor gekozen vogel- en natuurreizen per vliegtuig niet langer te promoten.

En zo zijn er nog tientallen dilemma’s. We staan voor grote noodzakelijke veranderingen, niet alleen in de landbouw en energietransitie; ook stadsuitbreidingen, waterveiligheid en noem alle grote uitdagingen maar op. Voor ons, vogel- en natuurbeschermers, is telkens de vraag: hoe zorgen we ervoor dat die uitdagingen uiteindelijk bijdragen aan een sterkere natuur dichtbij én wereldwijd. Dat is niet gemakkelijk, want we staan daarbij tegenover een wereld aan beslissers die natuur niet op het netvlies hebben. Voor wie het verdwijnen van de laatste veldleeuwerik uit ons land geen issue is.